بررسی و تحلیل مسئله هزینه - فایده در جهت بهبود اوضاع اقتصادی نظام های آموزشی

انسان موجودی کمال گرا، سعادت طلب و رفاه جو است و برای دستیابی به آن ناگزیر به امور مختلف می پردازد؛ امور امنیتی، بهداشتی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و آموزشی از جمله مهمترین آنها می باشند بدین ترتیب، تکثر و نامحدود بودن نیازها که انسان به دنبال تامین آنها می باشد، از ویژگی های اساسی و شرایطی است که زندگی انسان را احاطه کرده است؛ از سوی دیگر، منابع کافی برای تامین نیازها در دسترس انسان نیست و وی همواره با مقوله کمیابی مواجه بوده است. از همین رو رقابت شدیدی بین نیازها برای برخورداری از منابع وجود دارد. لاجرم بایستی از بین نیازهای مزبور انتخاب صورت پذیرد (نادری ، .(۱۳۸۳یکی از معیار های اساسی در تعیین اولویت ها مطلوبیت ها یا رضایتی است که اختصاص منابع به نیازها نصیب فرد می نماید، آموزش و پرورش به دلیل منافع و فوائد فراوانی که برای فرد و جامعه دارد از سالیان دور مورد توجه و علاقه جوامع بشری بوده است( بالازاده، .(۱۳۸۵آموزش و پرورش از طریق تحولاتی که در رفتار فرد به وجود می آورد در رشد و پویایی فرهنگ جامعه تاثیر عمیقی می گذارد در حقیقت میزان مشارکت مردم درفعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در تحول جامعه نقش اساسی دارد وابسته به سطح آموزش و پرورش آنان است.همچنین یکی از ارکان توسعه هر کشور، بخش آموزش آن است، این بخش از آن جهت دارای اهمیت فوق العاده است که هم ابزاری برای توسعه بوده و هم یکی از اهداف توسعه محسوب می شود، در کشورهای مختلف، استقرار و فعالیت نظامهای آموزشی به یک جریان عادی و مستمر تبدیل شده است و هر ساله بخش عظیمی از منابع مادی، در قالب بودجه های دولتی و هزینه های شخصی، در این راه صرف می شود. به علاوه اوقات زیادی از بهترین دوران زندگی انسانها به آموزشهای مختلف اختصاص می یابد.از آنجایی که جوامع با محدودیت منابع مخصوصا منابع مالی مواجه هستند، علی رغم اهمیت آموزش، در زمینه تصمیم گیری و سیاستگذاری و تخصیص منابع، دولتها ناگزیر هستند که با توجه به بهینه بودن و کارا بودن آموزش به سرمایه گذاری در این بخش اقدام نمایند، علاوه بر اینکه دولتها علاقمند به سرمایه گذاری در بخش آموزش هستند، در درون نظام آموزشی هم در ارتباط با تخصیص بودجه بین دو بخش آموزش عمومی و آموزش عالی رقابت وجود دارد، آموزش عمومی از آنجا که پایه و اساس آموزش است، دارای اهمیت زیادی می باشد و به دلیل رایگان بودن این بخش، بودجه زیادی را به خود اختصاص می دهد، در رابطه باآموزش عالی نیز، امروزه ، منافع این نوع آموزش برای خانواده ها روشن و واضح است و خانواده ها خود بخشی از هزینه این امر را از طریق شهریه و... تقبل می کنند، همچنین با توجه به اینکه آموزش عالی می تواند به عنوان نیروی محرکه تحولات اجتماعی و پیشرفت اقتصادی قلمداد شود، نیل به توسعه اقتصادی ایجاب می کند دولت در این زمینه بودجه اختصاص یافته را افزایش دهد(عمادزاده، .(۱۳۸۱