شناسایی متغیرهای موثر بر توسعه اقتصادی- اجتماعی آینده شهرستانهای ایران با رویکرد برنامه ریزی سناریو مبنا (نمونه موردی: شهرستان خرم آباد)

مناطق شهری و روستایی امروزه در محیطی با پیچیدگی زیاد و تغییرات سریع زندگی می­کنند و روش های سنتی در تعبیر و درک برای توسعه این محیط­های جمعی با توجه به سرعت بالای تغییرات آنها، کار آیی خود را ازدست داده اند؛ بنابراین ضرورت به کارگیری روش ها و فنون جدید برای توسعه آینده این مناطق امری اجتناب ناپذیر است. یکی از روش های علمی جدید در این زمینه علم آینده­نگاری است که کمک می­کند برنامه­ریزان و متخصصین، مسیرهایی با ریسک پذیری پایین­تر برای دست­یابی به اهداف توسعه آینده مناطق و شهرها انتخاب کنند. با توجه به این ضرورت، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مهم ترین متغیرها و قابلیت های تاثیرگذار بر توسعهاقتصادی- اجتماعی شهرستان خرم آباد تاسال ۱۴۱۰ می­باشد. روش تحقیق تحلیل ساختاری و هدف کاربردی است. داده های جمع آوری شده شامل ۵۰ متغیر راهبردی (ماتریس ۵۰*۵۰) و ۱۹ قابلیت (ماتریس ۱۹*۱۹) اثرگذار بر توسعه شهرستان خرم آباد در افق۱۴۱۰ است که از طریق مطالعه اسناد (آمایش سرزمینی و سایر اسناد بالادستی) و نظر کارشناسان جمع آوری شد. در گام بعدی، متغیرها در ماتریس متقاطع (پرسشنامه) تعریف شدند و از نخبگان خواسته شد، امتیازات هر متغیر را بر حسب میزان تاثیرگذاری از (۰ بدون تاثیر تا ۳ تاثیرگذاری بالا) را وارد ماتریس کنند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که: با دو بار چرخش داده ای ضریب پرشدگی، ۵۶۵/۸۹ می باشد و این نشان دهنده تاثیرگذاری بالای متغیرها بر یکدیگراست. همچنین، متغیرهای راهبردی « بودجه اختصاص یافته به بخش های مختلف شهرستان با امتیاز۹۲»،، «مدیریت کلان کشور با امتیاز ۸۵»، «حکمروایی شهری با امتیاز خالص تاثیرگذاری ۸۱» و «خشک سالی و کمبود منابع آبی با امتیاز ۸۷» به عنوان مهم ترین متغیرهاکلان با خالص تاثیرگذار  بالا بر توسعه شهرستان شناسایی شدند. در ادامه نتایج تحلیل نشان داد که قابلیت های اولویت دار جهت توسعه شهرستان خرم آباد برای سال ۱۴۱۰ عبارت اند از؛ «گردشگری؛ اکو توریسم و آثار تاریخی»، «زراعت شهرستان و تولید محصولات متنوع»، «شهرک های صنعتی شهرستان خرم آباد و تولیدات صنعتی».

کلیدواژه ها:

توسعه ، آینده نگاری ، متغیرهای اقتصادی- اجتماعی ، MICMAC ، شهرستان خرم آباد