واکاوی انواع حق ارتفاق در حقوق و فقه اسلامی

ماده ۹۳ ق.م. به تعریف حق ارتفاق پرداخته است که بر مبنای آن، ارتفاق حقی است که برای شخصی نسبت به ملک دیگری برقرار می شود. اصل بر عدم حق مذکور برای اشخاص در ملک غیر است؛ زیرا هیچ کس حق تصرف در املاک دیگران را ندارد. یکی از جهاتی که حق ارتفاق را براساس آن می توان تقسیم کرد، انواع حق ارتفاق است. شاید در ظاهر امر، این مسئله به ذهن خطور کند که با توسعه ی فنون معماری و ساختمان سازی، حقوق ارتفاقی در حال گسترش است و در نتیجه، محدودیتی برای انواع آن نمی توان قائل گردید، این از یک طرف، از سوی دیگر با فرض محصوربودن آن و جنبه ی موضوعی بودن مواردی از آن که در قانون مدنی به آن ها اشاره شده و نه تمثیلی و مصداقی بودن این حقوق، چه فایده ی عملی بر ذکر انواع آن خواهد بود؟ضرورت پرداختن به این موضوع در این مقاله ، این است که بسیاری از ما، ممکن است در املاک خود یا دیگران یا به هر حال در زندگی روزمره، از دور یا نزدیک، شاهد انواع مختلف حقوق ارتفاقی باشیم و در عمل با آن ها مواجه باشیم، اما معنای دقیق لغوی و اصطلاحی بسیاری از این حقوق را ندانیم. آشنایی با معنای اصطلاحی حقوق ارتفاقی که در قانون مدنی به طور پراکنده نام برده شده و به نظر می آید کاربرد بیشتری دارند از سایر حقوق، حداقل از لحاظ علمی مثمر ثمر خواهد بود که این خود به تعیین شدن حد و اندازه ی این حقوق از لحاظ اجرا و هم چنین کاربرد آن ها بسیار کمک خواهد کرد. پس از ذکر این مقدمه برای ضرورت طرح آن، چنان که گفته شد، حق ارتفاق ممکن است هم در زمین ایجاد شود و هم در ساختمان. اکثر علمای حقوق به طور سطحی و در حد قانون مدنی و برای مثال، انواعی از این حقوق را نام برده اند. در این مقاله ابتدا انواع این حق را در زمین و سپس در ساختمان مطالعه می کنیم.

کلیدواژه ها:

ارتفاق ، ملک غیر ، انتفاع ، عرصه ، اعیان