نقش تلومراز در سلول های بنیادی سالم و سرطانی

انتهای کروموزوم ها تلومر نامیده می شود. تلومرها برای اطمینان از یکپارچگی کروموزومی مهم هستند. کاهش تدریجی تکرارهای تلومر در هر تقسیم سلولی وجود دارد. این مشکل با آنزیم تلومراز که در انواع سلول های خاص بیان می شود، برطرف می شود.بیان بیش ازحد تلومراز با توسعه سرطان مرتبط است، درحالی که مهار تلومراز با بیماری های مرتبط با سن ترکیب می شود. درنتیجه، بررسی تلومراز از اهمیت حیاتی برخوردار است. مطالعه حاضر به بررسی نقش تلومراز در سلول های بنیادی سالم و سرطانی می پردازد.مواد و روش هااستراتژی جستجو شامل پایگاه های اطلاعاتی معتبر و مطالعات بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲ را شامل می شود. در جستجو از عبارات کلیدی چون «تلومراز»، «رابطه تلومراز با پیری»، «رابطه تلومراز با سرطان»، «تلومراز و سلول های بنیادی» و... استفاده شد. در گزینش معیار هایی چون سال انتشار، میزان اثرگذاری (ایمپکت فاکتور) و ارجاعات (سایتیشن) از اهمیت برخوردار بود درحالی که مطالعاتی که حاوی اطلاعات کافی نبودند از دامنه جستجو حذف شدند. درنهایت تعداد ۲۶ مطالعه انتخاب شد و از آن ها برای ارائه مطالب استفاده گردید.نتایجتلومراز در سلول های بنیادی جنین فعال است و باعث حفظ طول عمر نامحدود می شود. فعالیت تلومراز در اکثر سلول های بنیادی صرف نظر از توانایی تکثیر آن ها، محدود است؛ نتیجه این که در سلول های بنیادی به جز سلول بنیادی جنینی، طول تلومر با افزایش سن تکثیر سلولی، کندتر از سلول های پیکری کاهش می یابد. سطح پایین فعالیت تلومراز در سلول های بنیادی بزرگ سالان مانند سلول های بنیادی خون ساز، پوست، کلیه، سلول های کریپت روده، سلول اپی تلیال غدد شیری پستان، سلول عصبی پانکراس و سلول بنیادی مزانشیمی دیده شده است. سرطان و پیری دو فرایند بیولوژیکی هستند که تلومراز در هردوی آن ها نقش پیچیده ای دارد و به عنوان اختلالات مربوط به سلول های بنیادی (Stem cell) شناخته شده است. در سلول های بنیادی جنینی مقدار بیان تلومراز بالا است. پس از تمایز، فعالیت تلومراز کاهش می یابد؛ به طوری که در سلول های بنیادی بالغین در بافت هایی که توانایی تکثیر دارند بیان نمی شود. کاهش بیان تلومراز در سلول های بنیادی جنینی تمایزیافته با تغییرات اپی ژنتیک مانند متیلاسیون و دمتیلاسیون در ژن hTERT مرتبط است.بدخیمی سلول های بنیادی خون ساز به عنوان سرطان سلول بنیادی شناخته شده است. در سرطان پستان و تومورهای مغزی نیز کوتاه شدن تلومر نقش اساسی دارد. سرطان سلول های بنیادی ممکن است به خاطر کسب جهش در مکانیسم های افزایش طول تلومر به خصوص فعال سازی تلومراز باشد. درزمینه تلومر و تلومراز در سلول های بنیادی منجر به درمان اساسی بر پایه علت زمینه ای در بیماری های مرتبط با سن و سرطان است.