کاربردهای جدید سلول های بنیادی در درمان رتینوپاتی دیابتی

هدف از نگارش این مقاله، بررسی کاربردهای جدید سلول های بنیادی در درمان رتینوپاتی دیابتی می باشد. رتینوپاتی دیابتی(DR) یک بیماری میکرواسکولار و نورودژنراتیو چند عاملی است که به واسطه اثرات متابولیکی مضر هایپرگلیسمی ناشی از دیابت ایجاد می شود. از علائم این بیماری می توان به تاری دید، مشاهده لکه های تیره و روشن و کاهش بینایی اشاره کرد. در این بیماری از دست دادن پریسیت ها و ضخیم شدن غشای پایه و اختلال در عملکرد اندوتلیال عروقی مشاهده می شود که در نتیجه آن عملکرد سد عروقی مختل می شود که می تواند سبب اختلال شبکیه و ادم اگزوداتیو گردد که این امر منجر به ایسکمی شبکیه و نئوواسکولاریزاسیون می شود. امروزه سلول های بنیادی به علت تمایز ناپذیری و حفظ ویژگی های بنیادین خود به عنوان یک استراتژی درمانی احیا کننده برای درمان انواع بیماری ها از جمله بیماری های چشمی کاربرد بسیاری دارند. این درمان ها شامل درمان با سلول های بنیادی جنینی(ESES)، سلول های بنیادی پرتوان القایی (IPSCS)، سلول های بنیادی مزانشیمی استرومایی(MSCS) و سلول های بنیادی چربی(ASCS) می باشد. سلول های بنیادی جنینی(ESES) از مرحله نخست بلاستوسیتی جنین پستانداران به دست می آید و دارای توانایی تمایز به همه انواع سلول ها و دارای قدرت تکثیر و تزاید بالا می باشد. مطالعات انجام شده نشان دادند که سلول های بنیادی جنینی می توانند حدت بینایی و آسیب به عروق شبکیه را بهبود بخشند. سلول های پرتوان القایی(IPSCS) با توجه به مکانیسم های عمل گسترده شان، که شامل ترشح فاکتورهای تغذیه ای، شباهت به پری سیت ها، مدولاسیون ماتریکس خارج سلولی (ECM)، پتانسیل مهار رادیکال های آزاد و در نهایت ظرفیت تعدیل کننده ایمنی می باشد, در جلوگیری از پیشرفت رتینوپاتی دیابتی و تحریک بازسازی عروقی و عصبی شبکیه موثر هستند. سلول های بنیادی مزانشیمی استرومایی(MSCS) را می توان از مغز استخوان یا بافت چربی استخراج کرد. این سلول ها به دلیل داشتن توانایی تمایز بسیار و خواص تنظیم کنندگی ایمنی قوی، ضد التهابی، ضد آپوپتوزی و تولید سیتوکینها و فاکتورهای رشد در بهبود و بازسازی شبکیه در رتینوپاتی دیابتی ایفای نقش می کنند. سلول های بنیادی چربی(ASCS) سبب تحریک رگ زایی می شوند و از آپوپتوز اندوتلیال عروق جلوگیری کرده و سبب تثبیت آن ها می شوند. با توجه به این مسئله که تاکنون هیچ درمانی برای بهبود و بازسازی عروق و اعصاب آسیب دیده شبکیه در نتیجه هایپرگلیسمی طولانی مدت ایجاد نشده است و از طرفی سلول های بنیادی توانایی جلوگیری از آسیب عصبی و عروقی و همچنین ترمیم و بهبود عملکرد شبکیه را دارند، توصیه می شود از سلول های بنیادی برای درمان رتینوپاتی ناشی از دیابت در حیوانات استفاده شود.

کلیدواژه ها:

کاربردهای جدید ، سلول های بنیادی ، درمان ، رتینوپاتی ، دیابت