کاربرد سلول های بنیادی در درمان بیماری های سیستم اعصاب مرکزی

سلول های بنیادی سلول هایی با قابلیت خود نوسازی هستند که در هر بار تقسیم می توانند سلول هایی کاملا شبیه به خود را تولید کنند. این سلول ها دارای قدرت تمایز به سلول های تخصصی هستند که از این نظر به گروه های مختلف همه توان(توانایی تبدیل به یک جنین کامل و جفت و بند ناف)، پرتوان (توانایی تبدیل به بافت های جنینی) و چند توان (تبدیل به چند رده سلولی محدود) تقسیم بندی می شوند(۱).مطالعه مروری حاضر به بررسی کاربرد سلول های بنیادی در بیماری های سیستم اعصاب مرکزی می پردازد.مواد و روش ها: از مقالات چاپ شده در پایگاه های اطلاعاتی Scopus, ISI, PubMed استفاده شده است.نتایج: بیماری ها و اختلالات عصبی از علل مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان هستند. بیماری های عصبی با منشا ژنتیکی و نورودژنراتیو اغلب سبب آسیب جبران ناپذیر بافتی و سطوح بالای التهاب عصبی می شوند. گسترش روز افزون این بیماری ها مستلزم توسعه درمان های جدید است(۲). اختلالات نورودژنراتیو از جمله آلزایمر،پارکینسون،هانتیگتون و ... به علت مرگ گسترده سلول ها همراه با فقدان ظرفیت احیا کننده قوی در سیستم اعصاب مرکزی و محدودیت اکثر داروها در عبور از سد خونی مغزی ، سبب شده است تا از پیوند سلول های بنیادی به عنوان یک راهبرد درمانی در جایگزینی سلول های از دست رفته، استفاده شود(۳-۷). از جمله سلولهای بنیادی که در بیماریهای سیستم اعصاب مرکزی کاربرد دارند: سلولهای بنیادی عصبی، سلولهای بنیادی پرتوان جنینی و سلولهای بنیادی مزانشیمی می باشند. سلولهای بنیادی مزانشیمی که عمدتا در مغز استخوان ،بند ناف و بافت چربی حضور دارند؛سلولهای بالغ چند توان با قابلیت تبدیل شدن به انواع سلول های تمایز یافته هستند که پتانسیل درمانی بالایی داشته و یک منبع ایده آل در درمان بیماری های نورودژنراتیو محسوب می شوند(۸-۹). از دیگر کاربردهای سلول های بنیادی می توان در درمان گلیوبلاستوما اشاره نمود. گلیوبلاستوما از جمله تومورهای مغزی است که تا به حال درمان خاصی برای آن عنوان نشده است زیرا رسیدن عوامل دارویی به محل استقرار تومور، دارای محدودیت هایی است. درمان این تومور در طی ۲۰ سال اخیر با سلول های بنیادی عصبی، سلول های بنیادی مزانشیمی و سلول های بنیادی القایی عصبی صورت گرفته است. نکته حائز اهمیت این است که درمان با سلول های بنیادی در محل استقرار تومور صورت گیرد(۱۰-۱۳).نتیجه گیری نهایی: در حال حاضر با پیشرفت فناوریهای اخیر سلول های بنیادی و گزینه های درمانی کم برای اکثر بیماری های سیستم اعصاب مرکزی، پیوند سلول های بنیادی یک شیوه درمانی موثری است که می تواند جایگزین سلول های عصبی تخریب شده و از دست رفته بشود(۲،۴،۷،۹).

کلیدواژه ها:

سلول بنیادی ، خود نوسازی ، نورودژنراتیو ، گلیوبلاستوما