نقش صنعت و عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی – مدیریتی و موقعیتی در گسترش پراکنده رویی و ادغام هسته های روستایی کلانشهر اراک

شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه متاثر و بازتاب شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر جامعه در دوره ای طولانی است ،که از نتایج آن می توان به رشد سریع شهرهای بزرگ به همراه مهاجرت های وسیع وگسترش کالبدی ناموزون که از تبعات منفی آن ؛ رشد پراکنده شهر، تخریب اراضی زراعی پیرامون و به وجود آمدن فاصله فیزیکی – زمانی زیاد بین کاربری ها و همچنین ادغام هسته های روستایی در شهرها اشاره نمود. در این مقاله سعی شده است روند گسترش فیزیکی شهر اراک طی سالهای ۱۳۷۰تا ۱۳۹۵مورد بررسی قرار گیرد. بنابر این هدف پژوهش شناخت نقش صنعت و عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی – مدیریتی و موقعیتی در گسترش الگوی پراکنده رویی و ادغام هسته های روستایی می باشد. لذا جهت بررسی از مطالعات کتابخانه ای، تحلیل های آماری – فضایی و روش های تحلیلی – تکوینی استفاده شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد شهر اراک طی دوره بعد از صنعتی شدن (بعد از دهه ۴۰شمسی) با گسترش کالبدی و رشد پراکنده شهری مواجه بوده است. همچنین نتایج مدل آنتروپی شانون ؛ نشان می دهد که طی سالهای ۱۳۷۰-۹۵شهر اراک از گسترش کالبدی و رشد پراکنده شهری برخوردار بوده است. جهت بررسی نقش صنعت در گسترش کالبدی شهر از مدل ها و روش تحلیل پایه اقتصادی، استفاده شده است . نتایج نشان می دهد عوامل متعددی از جمله : عوامل اجتماعی –جمعیتی، عوامل سیاسی- مدیریتی، عوامل اقتصادی به ویژه صنعت، عوامل طبیعی – محیطی موجب گسترش کالبدی شهر و پراکنده رویی و الحاق هسته های روستایی به شهر اراک شده است.

کلیدواژه ها:

رشد پراکنده ، رشد فشرده ، ادغام هسته های روستایی ، کلانشهر اراک