بازتاب های سیاست تبدیل روستا به شهر و الزامات آن در برنامه هفتم توسعه

تبدیل مراکز روستایی به شهر که بر اساس سیاست سازمان های مجری آمایش سرزمین انجام می گیرد، جزء اهداف دولت ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز تبدیل روستا به شهر، به عنوان یکی ازسیاست های اساسی در توسعه منطقه ای است که مبتنی بر آن در چند دهه اخیر، تعداد زیادی از نقاط روستایی به شهر تبدیل شده اند. اجرای این سیاست، بازتاب هایی (مثبت و منفی) در سطح مناطق به ویژه برای روستاهابه دنبال داشته است. تفهم، تفسیر و نحوه کاربست این بازتاب ها در تهیه برنامه هفتم هدفی است که این پژوهش آن را دنبال میکند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، اکتشافی است. جامعه هدف تعداد ۴۰سند مرتبط با موضوع پژوهش شامل کتاب ها، مقاله ها، پایان نامه ها، رساله ها و ... است. در این راستا داده ها با روش شناسی کیفی و در چارچوب رویکرد تاویل گرایی از طریق مطالعات اسنادی-کتابخانه ای، فن فیش برداری و ابزار فیش گردآوری شده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده، روش کدگذاری و تحلیل محتوای کیفی به کار گرفته شده است. مبتنی بر یافته ها، این نتیجه حاصل شد که سیاست تبدیل روستا به شهر اگرچه بازتاب های مثبتی را برای مناطق به دنبال داشته است، ولی بازتاب های منفی آن چشمگیرتر است. افزایش بورس بازی زمین و مسکن، تخریب منابع طبیعی-تولیدی، تضعیف سازمان اجتماعی- خانوادگی، کاهش امنیت اجتماعی، افزایش جریان جمعیتی در سطح محلی، افزایش هزینه های زندگی، ضعف خدمات شهری، افزایش گرایش به شهرگرایی، تضعیف فعالیت های بخش کشاورزی تضعیف هویت معماری بومی، حاشیه نشینی، اختلال بصری در چشم انداز بوم گرا و قطبی شدن توسعه مهمترین این بازتاب ها هستند. برای رفع و یا کاهش بازتاب های منفی پیشنهاد می شود در تدوین احکام توسعه منطقه ای/آمایشی مواردی مانند ارتقا کیفیت زندگی بدون تغییر جایگاه سکونتگاه ها (تبدیل از روستا به شهر)، توجه به معیارهایی چون داشتن آستانه جمعیتی مناسب برای شهر شدن، برخورداری از امکانات زیربنایی، درخواست و نقطه نظرات تمامی ذینفعان در فرایند برنامه ریزی، تلاش برای هدفگذاری در همه بخشها (عدم اولویت بندی)، انعطاف پذیری برنامه ها، تصویب بودجه ای برای روستاییان و مشاغل رو به انقراض روستایی، تکنیک های آینده پژوهی و آینده نگاری در تدوین برنامه ها و ... مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

تبدیل روستا به شهر ، بازتاب پیامدها ، آمایش سرزمین ، برنامه هفتم توسعه کشور