بازخوانی ماهیت جرم در حقوق کیفری ایران

جرم در معنی عام کلمه، فعل یا ترک فعل انسان است که جامعه آن را به دلیل اخلال در نظم اجتماعی به قید ضمانت اجرای کیفری، منع کرده است. فارغ از اینکه در حقوق کیفری نص گرای ایران، مباحث مقدماتی و مبنایی نسبت به جرم، هیچ گاه به طور کامل و مفید ارایه نگردیده است، ظهور جلوه های جدیدی از جرم مانند طرح جرایم توده ای یا چند رفتاری مانند اقدامات تروریستی و فساد یا رسوخ رفتارهای قابل کیفر به رفتارهای سهوی و غیر عمدی در فضای سایبر (اینترنت و رایانه) و بالاخره خروج انحصار ارتکاب جرم از جانب انسان و تسری آن به اشخاص حقوقی، همه ماهیت سنتی و از پیش گفته شده جرم را به چالش کشیده و ارایه تصویری جدید از این پدیده را که بتواند پرده از ماهیت آن بردارد، ضروری ساخته است. در این مقاله با توجه به اهمیت شناخت مفهومی جرم به این مهم پرداخته می شود و نگرش ها و قوانین موجود در خصوص کنترل وقوع جرم در جامعه به مورد بحث گذاشته می شود. در این مقاله در ابتدا ماهیت جرم به لحاظ اجتماعی و نظری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و سپس به تحلیل آن به لحاظ حقوقی و کیفری پرداخته شد. در این زمینه دیدگاه پوزیتیویست ها(نسبی انگارها)، دیدگاه حقوق طبیعی، دیدگاه پست مدرن ها، دیدگاه دورکیم و مارکس موردبررسی قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

جرم ، ماهیت جرم ، حقوق کیفری