مطالعه تاثیر پرتودهی گاما و بسته بندی هوازی، وکیوم و اتمسفر اصلاح شده بر کیفیت گیاه پونه کوهی

سابقه و هدف: ادویه ها و گیاهان دارویی مانند سایر محصولات کشاورزی در طول فرآیند کاشت، برداشت، حمل و نقل و فرآوری توسط باکتری ها، خاک و حشرات آلوده می شوند. یکی از روش های حذف آلودگی استفاده از پرتودهی گاما می باشد. لذا، اهداف مطالعه حاضر بررسی تاثیر پرتودهی گاما (صفر، ۵، ۱۰ و ۱۵ کیلوگری) بر پارامترهای رنگ و جمعیت میکروبی گیاه پونه کوهی بسته بندی شده تحت شرایط اتمسفر اصلاح شده، وکیوم و هوازی و همچنین تاثیر آن بر ترکیبات شیمیایی و ویژگی های ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی اسانس پونه کوهی بود. مواد و روش ها: گیاه پونه کوهی در فصل بهار (فروردین-اردیبهشت) سال ۱۳۹۹ از شهرستان گیلانغرب واقع در استان کرمانشاه جمع-آوری گردید. پرتودهی نمونه های گیاه پونه کوهی بسته بندی شده تحت شرایط اتمسفر اصلاح شده (۱۰۰% نیتروژن)، وکیوم و هوازی با استفاده از دوزهای kGy ۵، ۱۰ و ۱۵ (منبع پرتودهی = کبالت ۶۰ و dose rate = kGy h-۱ ۱۸/۴) در سازمان انرژی اتمی ایران انجام شد. پس از پرتودهی، بررسی پارامترهای رنگ و وضعیت میکروبی نمونه های بسته بندی شده مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، ترکیبات شیمیایی اسانس حاصل از گیاه پونه کوهی با استفاده از کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی و خاصیت آنتی اکسیدانی به روش به دام انداختن رادیکالهای ۲, ۲-diphenyl-۱-picrylhydrazyl و مهار رنگ بری بتاکاروتن-اسید لینولئیک بررسی شد. بررسی خاصیت ضدمیکروبی علیه استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژنز، باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس سرئوس به روش دیسک دیفیوژن صورت گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد، پرتودهی با دوزهای kGy ۵ و ۱۰ (تحت شرایط هوازی) و kGy ۱۵ (تحت شرایط هوازی، وکیوم و اتمسفر اصلاح شده) موجب کاهش معنی دار شاخص های a و b و افزایش معنی دار شاخص L در مقایسه با گروه کنترل شد (۰۵/۰ > P). پرتودهی با دوزهای ۱۰ و ۱۵ کیلوگری باعث از بین رفتن کامل تعداد باکتری های هوازی کل، کلیفرم ها و کپک و مخمر در نمونه های بسته بندی شده به کمتر از حد قابل شمارش log CFU g-۱ ۱ گردید. بر اساس یافته های این مطالعه، ۱۹ ترکیب در اسانس پونه کوهی شناسایی گردید. eucalyptol (۵۵/۱۹%-۲۳/۱۸%)، menthone (۵۵/۱۳%-۳۶/۱۲%) و pulegone (۵۵/۴۹%-۶۹/۴۷%) اصلی ترین ترکیبات شناسایی شده در این اسانس بودند. همچنین، دوزهای مختلف پرتودهی kGy ۵، ۱۰ و ۱۵ و نوع بسته بندی (هوازی، وکیوم و اتمسفر اصلاح شده) تاثیری در تغییر ترکیبات شیمیایی، خاصیت ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی اسانس پونه کوهی نداشت (۰۵/۰ < P). نتیجه گیری کلی: نتایج این مطالعه نشان داد، استفاده از پرتودهی گاما با دوزهای kGy ۱۰ و ۱۵ روشی مناسب به منظور ضدعفونی گیاه پونه کوهی بسته بندی شده تحت شرایط هوازی، وکیوم و اتمسفر اصلاح شده می باشد، بدون آنکه تاثیری بر ترکیبات شیمیایی و خاصیت ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی اسانس داشته باشد.

کلیدواژه ها:

اسانس پونه کوهی ، پرتودهی گاما ، بسته بندی