ارزیابی پایداری سه بوم نظام تولید گیاهان د ارویی بر اساس تحلیل امرژی و اقتصادی در شهرستان هیرمند

کشاورزی نقش اساسی در حمایت از معیشت خانواده و توسعه اقتصاد ملی دارد.رهیافت تحلیل امرژی با کمی سازی جریان های ورودی محیطی و اقتصادی به واحد یکسان امژول خورشیدی توانایی مقایسه جامع نظام های تولیدی مختلف را دارا است. در این مطالعه سه نظام تولید گیاهان دارویی رازیانه، زیره سبز و سیاه دانه در سطح شهرستان هیرمند، ایران، با استفاده از شاخص های امرژی و اقتصادی از نظر پایداری اکولوژیکی، ارزیابی شد. به این منظور ۱۷ مزرعه برای زیره سبز، ۱۲ مزرعه برای رازیانه و ۸ مزرعه برای سیاه دانه انتخاب شد. کل انرژی حمایت کننده نظام های تولید رازیانه، زیره سبز و سیاه دانه شهرستان هیرمند به ترتیب(فرمول در متن اصلی مقاله) ام ژول خورشیدی در هکتار بود. جریان های محیطی رایگان به ترتیب ۵۶/۱۶، ۵۶/۹۲ و ۵۶/۹۲ درصد از کل انرژی ورودی نظام های تولید رازیانه، زیره سبز و سیاه دانه را به خود اختصاص دادند. مقادیر محاسبه شده برای شاخص های پایداری (ESI و ESI*) نشان داد پایداری اکولوژیکی نظام تولید رازیانه بیشتر از سایر نظام های مطالعه است. دلیل اصلی پایداری بیشتر این نظام سهم زیاد انرژی ورودی مربوط به نهاده های محیطی رایگان و منابع تجدید پذیر اقتصادی بود. همچنین بالا بودن کسر مبادله امرژی (EER)، پایداری زیست محیطی منتج از تاثیر بازار، مقدار انرژی صرف شده کمتر در تولید هر واحد خروجی و بهره وری بیشتر کل عوامل تولید حاکی از مزیت نسبی بیشتر نظام تولید رازیانه است. در نظام های زراعی غالب شهرستان هیرمند، توجه به راهکارهای عملی در مدیریت جامع بوم نظام تولیدی به ویژه حفاظت از مواد آلی خاک و جلوگیری از فرسایش خاک، می تواند در پایداری اکولوژیکی این نظام ها تاثیر چشمگیری داشته باشد

کلیدواژه ها:

ارزیابی پایداری ، تحلیل امرژی ، سیستان ، بهره وری ، گیاهان دارویی