ارزیابی پایداری عملکرد دانه ۴۰ ژنوتیپ گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از روش آثار اصلی جمع پذیر و اثر متقابل ضرب پذیر (AMMI)

به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه ۴۰ ژنوتیپ گندم نان در سه سال و دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش، شش آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه معنی دار بود. نتایج تجزیه واریانس آثار اصلی جمع پذیر و اثر متقابل ضرب پذیر (AMMI) نشان داد که اثر پنج مولفه بر عملکرد دانه معنی دار بوده و مولفه ششم به عنوان نویز در نظر گرفته شد. برای استفاده هم زمان از اطلاعات حاصل از پنج مولفه معنی دار AMMI، از شاخص ارزش پایداری امی (ASV) استفاده شد. بر اساس این شاخص رقم های هیرمند، کویر و امید با داشتن کمترین ASV پایدارترین ارقام بوده و بر اساس آماره برتری، رقم های الوند، الموت و کویر پایدارترین رقم ها شناخته شدند. رقم کویر با دارا بودن عملکرد دانه مناسب به عنوان پایدارترین و رقم شیراز به عنوان ناپایدارترین رقم شناخته شدند. با در نظر گرفتن میانگین شش محیط، رقم شیراز بیشترین عملکرد دانه را داشت. بر اساس نتایج به دست آمده به منظور بهره برداری هم زمان از پتانسیل عملکرد و پایداری عملکرد، استفاده از رقم های کویر و شیراز به عنوان والدین تلاقی مناسب به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

AMMI stability value ، Biplot ، Genotype × environment interaction ، Specific adaptation and Stability. ، اثر متقابل ژنوتیپ و محیط ، ارزش پایداری امی ، بای پلات ، پایداری و سازگاری خصوصی.