اثر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب ذرت دانه ای سینگل کراس ۷۰۴ در خوزستان

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و کارآیی اقتصادی و بیولوژیک مصرف آب ذرت دانه ای هیبرید سنیگل کراس ۷۰۴ پژوهشی در دو سال متوالی (۱۳۸۳ و ۱۳۸۴) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. این پژوهش در هر سال متشکل از سه آزمایش هر یک به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. در هر آزمایش یک سطح تیمار آبیاری اعمال گردید. تیمار آبیاری دارای سه سطح شامل آبیاری مطلوب (I۱)، تنش ملایم (I۲) و تنش شدید رطوبتی (I۳) (به ترتیب آبیاری بر اساس تخلیه ۳۰ ، ۴۰ و ۵۰ درصد ظرفیت زراعی) بود. تا مرحله چهار تا پنج برگی (مرحله استقرار گیاهچه) آبیاری بر اساس تخلیه رطوبتی معادل ۳۰ درصد ظرفیت زراعی در همه کرت ها انجام و از این مرحله به بعد تیمارهای آبیاری اعمال گردید. در هرآزمایش نیتروژن به عنوان کرت اصلی دارای سه سطح (۱۴۰ = N۱ ، ۱۸۰ = N۲ و ۲۲۰= N۳کیلو گرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته نیز به عنوان کرت فرعی دارای سه سطح (۶ = D۱ ، ۵ /۷ =D۲ و ۹ = D۳ بوته در مترمربع) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تاثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و بیولوژیک معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه به میزان ۲/۱۰۵۰ گرم در مترمربع مربوط به تیمار آبیاری مطلوب بود. تنش شدید رطوبتی در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به میزان حدود ۳۵ درصد گردید، این کاهش عمدتا به واسطه کاهش تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه بود. افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد که این افزایش مربوط به تاثیر مثبت نیتروژن در افزایش تعداد دانه در بلال بود. واکنش عملکرد دانه به افزایش تراکم بوته نیز مثبت بود. کلیه اجزای عملکرد به استثنای تعداد ردیف در بلال نسبت به تغییر تراکم حساسیت نشان دادند. شاخص برداشت با افزایش شدت تنش رطوبتی و تراکم کاهش یافت، اما بین میانگین این صفت در سطوح مختلف نیتروژن تفاوت معنی داری وجود نداشت. با کاهش فواصل آبیاری، کارآیی اقتصادی و بیولوژیک مصرف آب افزایش یافت. بیشترین میانگین کارآیی اقتصادی و بیولوژیک مصرف آب به ترتیب به میزان ۷۱/۱ و ۲۸/۳ کیلوگرم دانه بر مترمکعب آب آبیاری به تیمار آبیاری مطلوب تعلق داشت. نتایج این تحقیق نشان می دهد در شرایط مختلف رطوبتی، جهت افزایش کارآیی مصرف نهاده ها و کاهش هزینه ها، تناسب میان میزان مصرف نیتروژن و تراکم بوته با فراهمی آب در خاک امری ضروری است. در شرایط تنش خشکی، کاهش مصرف نهاده ها علاوه بر کاهش هزینه ها، افزایش راندمان استفاده از منابع را نیز به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

Maize ، Moisture stress ، Nitrogen ، Plant density ، Water use efficiency ، ذرت ، تنش کمبود آب ، نیتروژن ، تراکم بوته ، عملکرد و کارآیی مصرف آب.