بررسی کارایی روش AMMI و تجزیه واکنش ژنوتیپی در تعیین پایداری ارقام چغندرقند

به منظور بررسی کارایی روش AMMI و تجزیه واکنش ژنوتیپی در تجزیه پایداری ارقام چغندرقند، تعداد ۱۷ رقم چغندرقند در ۱۳ منطقه و در طی سه سال مورد مقایسه قرار گرفته و صفات عملکرد ریشه و عیار قند اندازه گیری شد. در تجزیه واریانس مرکب آزمایش ها اثر رقم و اثر متقابل رقم × محیط برای هر دو صفت معنی دار بود. ارقام مورد مطالعه با استفاده از روش های ابرهارت و راسل، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، روش AMMI و تجزیه واکنش ژنوتیپی مقایسه شده و ۱۱ پارامتر پایداری مختلف محاسبه شدند. در مجموع با در نظر گرفتن کلیه روش های تجزیه پایداری، ارقام PP۸ ، Br۱ اردبیل و IC۱ به عنوان سازگارترین ارقام شناسایی شدند. مقایسه روش های مختلف نشان داد که کارائی روش ابرهارت و راسل برای توجیه اثر متقابل رقم × محیط برای هر دو صفت به مراتب کمتر از IPC۱ در روش AMMI است. کارائی IPC۱ برای صفت عملکرد ریشه بیش از ۵ برابر و برای صفت عیار قند بیش از ۶ برابر روش ابرهارت و راسل بود. به علاوه، استفاده از SIPC۳ روش AMMI در هر دو صفت، در حدود ۵۰ درصد از مجموع مربعات اثر متقابل رقم × محیط را توجیه نمود. از طرف دیگر، نمودار دوطرفه مولفه اثر متقابل اول (IPC۱ ) ارقام و مکانها (محیط ها) در برابر میانگین آن ها، کارایی بسیار بالایی در شناسایی الگوهای اثر متقابل رقم × محیط داشت. ضرایب همبستگی رتبه ای بین پارامترهای پایداری نشان داد که در اکثر موارد اطلاعات حاصل از روش AMMI بیشتر از سایر روش های تجزیه پایداری است. همچنین این روش اطلاعات جدیدی به دست می دهد که توسط سایر روش ها قابل شناسایی نیست و روش AMMI و تجزیه واکنش ژنوتیپی، توانایی زیادی در بررسی پایداری ارقام دارد. اما نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از یک مولفه کافی نبوده و حداقل باید دو پارامتر از روش AMMI (برای مثال IPC۱ وSIPCf ) را در نظر داشت.

کلیدواژه ها:

Stability analysis ، Pattern analysis ، Sugar beet ، AMMI method ، Root yield ، Sugar content ، تجزیه پایداری ، تجزیه واکنش ژنوتیپی ، چغندرقند ، روش AMMI ، عملکرد ریشه ، درصد قند.