نقد و بررسی مقاله جهاد از دایره المعارف قرآن لیدن

مقاله جهاد، تالیف «الالاندا تاسرون» دارای یک مقدمه و دو بخش است که نویسنده در مقدمه مفهوم جهاد را با توجه به مفاهیم گوناگون آن به دو دسته (۱. اعم از جنگ ۲. به معنای جنگ) تقسیم کرده است. در بخش نخست، به تحلیل و مفهوم شناسی واژه جهاد در قرآن به عنوان شرح الاسم می پردازد و تلاش می کند معانی مختلف آن را در سایه آیات تبیین نماید. وی در مواردی معنای جهاد را دچار ابهام می بیند و می کوشد با توجه به برخی تفاسیر به معنای آن پی ببرد. در بخش دوم با توجه به مفهوم شناسی جهاد، نظریه جنگ در قرآن را بررسی می کند. وی آیات مربوط به این امر را پر تناقض می داند و بیان می کند که مفسران با سود بردن از فنون خاصی همچون نسخ، تخصیص، اسباب و شان نزول، در تقدیر گرفتن و مانند آن تناقضات آیات را رفع کرده اند. وی در ادامه دسته بندی آیات و دستورات رفتاری متناسب در امر جهاد را بررسی می کند. بعد از پایان ترجمه مقاله، ناقد به بررسی مقاله پرداخته است. به اعتقاد وی مقاله گرچه نقاط قوت فراوانی دارد، اما نویسنده در بخش دوم با ادعای تناقضات قرآنی و انسجام نداشتن آیات می خواهد نبود نظریه مشخص جنگی در اسلام را مطرح نماید ولی این صحیح به نظر نمی رسد. نکته بعد این که بیشتر منابع مورد استفاده وی از کتاب های اهل سنت است و مراجعه جدی به منابع شیعی نداشته است. مطالعات و منابع وی در مورد واژه های مرتبط با جهاد نیز کافی به نظر نمی رسد. به کار نرفتن واژه جهاد به معنای جنگ در قبل از اسلام، نیاز به پژوهش وسیع دارد و نویسنده نمی تواند با اعتماد به یک کتاب، آن را نفی کند، بررسی نکردن واژه های مرتبط به جنگ اعم از مشتقات «ج ه د» و غیر آن و همچنین استفاده نکردن از قواعد صحیح فهم قرآن، باعث شده است نویسنده دچار شبهه ابهام یا تناقض آیات جنگ شود.

کلیدواژه ها:

جهاد ، جنگ ، نسخ ، تناقض ، ابهام ، اسباب نزول