بررسی توزیع فضایی مراکز جاذب جمعیتی نسبت به ساختار تکتونیکی شهر کرمان

یکی از اصول اساسی که در برنامه ریزی شهری باید در نظر گرفته شود، چگونگی توزیع فضایی جمعیت نسبت به عوامل و زمینه های حادثه ساز برای جمعیت شهری است. زلزله از جمله مخاطراتی است که وقوع آن خسارات جبران ناپذیری را در پی دارد. با توجه به اینکه ساختار گسلی یک منطقه رابطه مستقیمی با زلزله خیزی آن دارد، شناخت ساختار گسلی و تکتونیکی می تواند باعث توزیع مناسب مراکز جمعیتی نسبت به این ساختارها شود؛ زیرا نواحی ای که در فاصلهکمتر از پنج کیلومتر از گسل قرار دارند، نقاط بحرانی تلقی شده و هنگام وقوع زلزله بیشترین خطر تخریب در این نقاط وجود دارد. شهر کرمان به دلیل قرارگیری در یک منطقه لرزه خیز، همواره مورد تهدید زلزله است. این پژوهش سعی دارد توزیع فضایی مراکز جمعیتی شهر کرمان را نسبت به ساختار گسلی این شهر به روش توصیفی – تحلیلی بررسی نماید. بدین منظور ابتدا داده های تحقیق از سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ شهر کرمان تهیه شد. سپس انواع گسل ها تا محدوده ۳۰ کیلومتری شهر کرمان شناسایی شد و در نهایت توزیع نقاط جمعیتی در ارتباط با گسل های معکوس، امتداد لغز، عادی و فرعی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که ۶۶۹ مرکز از مراکز جاذب جمعیت در فاصله ۲۰ کیلومتری و ۴۰۷ مرکز در فاصله ۳۰ کیلومتری از گسل معکوس، ۲۷۴ مرکز در فاصله ۲۰ کیلومتری و ۷۷۵ مرکز در فاصله ۳۰ کیلومتری از گسل امتداد لغز قرار دارند. همچنین ۷۹۴ مرکز از مراکز جاذب جمعیت در فاصله ۲۰ کیلومتری و ۲۸۲ مرکز در فاصله ۳۰ کیلومتری گسل نرمال، ۶۹۹ مرکز در فاصله ۲۰ کیلومتری و ۳۷۷ مرکز در فاصله ۳۰ کیلومتری از گسل اصلی قرار دارند. از طرفی ۳۸۱ مرکز در فاصله ۴ کیلومتری و ۵۰۰ مرکز در فاصله ۶ کیلومتری از گسل فرعی قرار دارند. همچنین ۳ مرکز تجاری، یک مرکز بهداشتی- درمانی و ۳ مرکز آموزشی فقط در فاصله ۸۰۰ متری از این نوع گسل قرار دارند. به طورکلی در منطقه مورد مطالعه مراکز تجاری و آموزشی کمترین فاصله را با انواع مختلف گسل ها داشته و مراکز ورزشی کمترین توزیع را در حداقل فاصله از انواع گسل دارند. با توجه به توزیع نامناسب مراکز جاذب جمعیت در منطقه مورد مطالعه لزوم برنامه ریزی مناسب و کارآمد جهت جلوگیری از خسارت های احتمالی در این منطقه بسیار ضروری است.

کلیدواژه ها:

توزیع فضایی ، گسل ، مراکز جمعیتی ، کرمان