مطالعه تطبیقی نقش طاووس در منسوجات ایران و هند مطالعه موردی دو قطعه پارچه از ایران و هند

مهارت و ابتکار ایرانیان و هندیان در هنر بافندگی از پیشینه ای بسیار طولانی برخوردار است. هنرمندان ایران و هند از دیرباز تعاملات و روابط هنری شایان توجهی داشته اند و در شیوه های هنری بر یکدیگر تاثیر گذاشته اند. ازاین رو در بین نقش مایه های منسوجات این دو کشور تشابهات بسیاری دیده می شود.در مقاله حاضر، ضمن شناسایی منسوجات زربافت ایران و هند، نقش مایه طاووس براساس مضامین و موضوعات به کار رفته در بافت پارچه های دو کشور دسته بندی و تجزیه و تحلیل شده است. در این راستا پرسش اصلی این گونه مطرح می شود که طرح طاووس چه معنا و مفهوم مشترکی در بین دو کشور دارد و در نقش و نگار آن برای بافت پارچه، از چه عناصر بصری استفاده شده است؟ پژوهش حاضر از نوع اسنادی و با روش توصیفی  تحلیلی است. اطلاعات نیز با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای و تصویری گردآوری شده است. جامعه آماری نقش طاووس در منسوجات ایران و هند و حجم نمونه، دو قطعه پارچه از ایران و هند است که در مرکز عتیقه در شهر منهتن امریکا نگه داری می شود. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که طرح طاووس در پارچه های زری هند و ایرانی تشابهات فراوانی دارد که نشان دهنده تاثیر هنر ایرانی بر هنر هند در ادوار گوناگون تاریخی است. طرح طاووس، در پارچه زربافت در هر دو تمدن، نمادی از زیبایی و برکت و آسمان است. همچنین عوامل بصری، نظیر ترکیب بندی متقارن و ایستا، با بهره گیری از عناصر افقی و عمودی، ریتم، تکرار و تضاد رنگی در این دو نمونه پارچه بیانگر نزدیکی و هماهنگی دو کشور نام برده است.

کلیدواژه ها:

ایران ، هند ، زربافت ، نقش طاووس