تاثیر قیمت و سهمیه بندی آب در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت کبودرآهنگ

برداشت بی­رویه از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی اگرچه سبب افزایش سطح زیر کشت و تولیدات کشاورزی شده اما از طرفی سبب افت سطح ایستابی و تخلیه آبخوان­ها شده است؛ به گونه ای که اکثر دشت­های ایران در حال حاضر ازنظر استخراج آب زیرزمینی جزو دشت­های ممنوعه می­باشند. لذا اعمال سیاست­های مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی ضروری است. به همین منظور، در مطالعه حاضر با استفاده از الگوی برنامه ریزی ریاضی اثباتی (PMP) و رهیافت حداکثر آنتروپی (ME) به ارزیابی اقتصادی سیاست­های مختلف بخش کشاورزی در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی در دشت کبودرآهنگ پرداخته شد. داده­ها و اطلاعات موردنیاز با مراجعه به سازمان­های ذی­ربط و با استفاده از تکمیل ۱۴۱ پرسشنامه به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله ای توسط کشاورزان دشت کبودرآهنگ در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ تکمیل و جمع­آوری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اعمال سناریوهای افزایش قیمت، سهمیه­بندی آب زیرزمینی و سناریوهای سهمیه­بندی توام با افزایش قیمت (تلفیقی) در سطوح ۱۰%، ۲۰%و ۳۰% موجب کاهش سطح زیر کشت، کاهش سود ناخالص کشاورزان و کاهش آب مصرفی می­شود. همچنین نتایج نشان داد که سناریوی افزایش قیمت آب زیرزمینی چندان تاثیرگذار نیست و تنها هزینه کشاورزان را افزایش می دهد، اما سیاست سهمیه­بندی و تلفیقی به عنوان یک سیاست موثر توصیه می شود. سناریوهای سهمیه­بندی نسبت به دو سناریوی دیگر دارای بازده اقتصادی بیشتری به ازای هر مترمکعب آب مصرفی بود و به عنوان سناریوی برتر در این تحقیق معرفی گردید. در پایان پیشنهاد می­شود که الگوی کشت به سمت محصولاتی مانند گندم و سیب­زمینی سوق داده شود که نسبت به آب مصرفی، سود ناخالص بیشتری را حاصل کرده و به عبارتی دیگر بازده اقتصادی بیشتری دارند.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی ریاضی اثباتی ، حداکثر آنتروپی ، بازده اقتصادی ، الگوی کشت