نقد دیدگاه ریچارد بل درباره تاریخ گذاری قرآن

یکی از موضوعاتی که در حیطه علوم قرآنی، توجه مستشرقان و قرآن­پژوهان غیرمسلمان را بسیار به خود معطوف کرده، تاریخ­گذاری آیات و سوره های نازل شده است؛ به گونه ای که این مبحث چالشی و بحث­برانگیز، در آثار خاورشناسان انعکاس ویژه ای داشته است. «ریچارد بل» جزو صاحب­نظران این عرصه شناخته می شود. مباحث مرتبط با تاریخ­گذاری آیات و سوره ها را در فصل هفتم از کتاب وی، «درآمدی بر تاریخ قرآن» می­توان یافت. با بررسی محتوای فصل مزبور، این نتیجه به دست می­آید که وی در بررسی و نقد آرای اندیشمندان مسلمان و نیز طرح نظرات خود دچار اشتباهات و لغزش­هایی شده است که عمدتا از عدم اشراف او به فرهنگ، زبان و اعتقادات دین اسلام ناشی می­شود. هم­چنین این نکته مشخص می­شود که نوع نگاه او به قرآن صرفا تاریخی است و از جنبه­های وحیانی و مافوق بشری آن چشم­پوشی کرده است. به همین علت برخی دیدگاه­های او همچون گسستگی آیات یا عدول از ملاک هجرت در تعیین آیات مکی و مدنی یا پذیرش تاثیرپذیری قرآن از گذشت زمان و وقوع نسخ (به معنای لغوی آن) مردود و غیرقابل پذیرش است. در این نوشتار بر آنیم تا با روش توصیفی ­تحلیلی، نظرات مطرح شده در فصل هفتم از کتاب مذکور را بررسی کرده و سپس اشکالات آن را بیان کنیم. 

کلیدواژه ها:

کرونولوژی ، تاریخ گذاری قرآن ، مستشرقان ، ریچارد بل