نسبت الهیات سلبی قاضی سعید قمی با توحید معتزلی، شیعی و عرفانی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 185

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SCJA-22-1_002

تاریخ نمایه سازی: 23 خرداد 1401

چکیده مقاله:

قاضی سعید قمی با نفی هر گونه سنخیتی میان خالق و مخلوق، هم از الهیات رایج ایجابی در جهان اسلام فاصله می گیرد، و هم از الهیات مرسوم شیعی. هدف از این مقاله، بررسی نسبت این الهیات سلبی با نگرش توحیدی رایج و مسلط در الهیات کلامی (اشعری، معتزلی، شیعی)، فلسفی و عرفانی است. الهیات قاضی سعید با الهیات فلسفی و اشعری و شیعی رایج، که مبتنی بر سنخیت میان خالق و مخلوق اند، فاصله بسیاری دارد، و حتی بر نظریه نیابت ذات از صفات (منسوب به برخی از معتزله) انطباق ندارد، اما تشخیص نسبت این الهیات با عرفان نظری و کلام روایی شیعی دشوار است. به نظر ما، اگرچه در نگاه نخست، الهیات قاضی سعید الهیاتی کلامی روایی سلبی (همچون الهیات روایی سلبی منتسب به شیخ صدوق) به نظر می رسد، اما در حقیقت، ارکان مهم خود را مدیون عرفان نظری است، هر چند در مواردی از آن فاصله نیز می گیرد. موارد مهم تاثیرپذیری قاضی سعید از عرفان نظری از این قرارند: اعتقاد به وحدت شخصیه وجود، نفی سنخیت میان مقام ذات و نمودهای آن، نفی صفات از مقام ذات، معبود بودن اسماء و صفات. مهم ترین تفاوت بین این دو نگرش در این است که در عرفان، خداوند همان وجود بما هو هو است، اما قاضی سعید همین را هم قبول ندارد.

نویسندگان

جواد نظری

فارغ التحصیل دکتری دانشگاه ایلام (نویسنده مسئول)

شمس اله سراج

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام

مجید ضیایی قهنویه

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن عربی، محیی الدین، الفتوحات المکیه، ج۴، بیروت، دارالصادر، بی ...
  • _______، فصوص الحکم، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۰ق ...
  • آشتیانی، سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری، قم، مرکز انتشارات ...
  • _______، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، ج۱، ملارجبعلی تبریزی، ...
  • امینی، جبار، ملارجبعلی تبریزی، مکتب فلسفی اصفهان، تهران، مولی، ۱۳۹۸ ...
  • برنجکار، رضا، سیدمسیح شاه چراغ، "الهیات سلبی و ایجابی در ...
  • پورجوادی، نصرالله، درآمدی به فلسفه افلوطین، چ۳، تهران، مرکز نشر ...
  • سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، ج۳، قم، موسسه ...
  • _______، محاضرات فی الالهیات، چ۱۱، قم، موسسه امام صادق (ع)، ...
  • عشاقی، حسین، کثرت یا وحدت وجود، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه ...
  • علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، چ۴، ...
  • علیزمانی، امیرعباس، سخن گفتن از خدا، چ۲، قم، انشارات پژوهشگاه ...
  • فنایی، ابوالقاسم، "خدای عرفان و خدای فلسفه"، مجله نقد و ...
  • فیض کاشانی، محمدمحسن، اصول المعارف، چ۲، قم، مرکز انتشارات دفتر ...
  • _______، الوافی، ج۱، اصفهان، کتابخانه امیرالمومنین، ۱۴۰۶ق ...
  • قاضی سعید قمی، الاربعینیات لکشف انوار القدسیات، تهران، میراث مکتوب، ...
  • _______، شرح الاربعین، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۹ ...
  • _______، شرح توحید الصدوق، ج۱و۲و۳، چ۴، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ ...
  • قدردان قراملکی، محمدحسن، اسماء و صفات حق، چ۳، تهران: پژوهشگاه ...
  • قیصری رومی، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، با مقدمه، تصحیح ...
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴، چ۲، بیروت، موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق ...
  • مدرس مطلق، سید محمدعلی، مکتب فلسفی اصفهان، تهران، موسسه تالیف، ...
  • ملاصدرا، مجموعه الرسائل التسعه، قم، مکتبه المصطفوی، ۱۳۰۲ق ...
  • ولایتی، علی اکبر، ملامحسن فیض کاشانی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۹۳ ...
  • هندی، سیدمحسن، بررسی تقریرهای مختلف وحدت وجود، بی جا، نشر ...
  • یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، چ۴، ...
  • نمایش کامل مراجع