نقش رودخانه های مرزی در روابط ایران و عراق از دوره پهلوی تا آغاز جنگ تحمیلی (مطالعه موردی: گنگیر و کنجان چم در استان ایلام)

مقاله حاضر به بررسی سیر تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق از دوره قاجاریه تا آغاز جنگ تحمیلی پرداخته است. در دوره قاجاریه، والیان پشتکوه براستان ایلام امروزی حاکمیت داشتند و بااقتدار تمام به دفاع از مرزهای این منطقه در برابر عثمانی ها پرداختند و به آنان اجازه استفاده بیش ازحد آب رودخانه های گنگیر و کنجان چم را نمی دادند. باروی کار آمدن حکومت پهلوی در ایران و تشکیل دولت عراق پس از جنگ جهانی اول، اختلافات مرزی میان این دو کشور بر سر رودخانه های مذکور وارد مرحله جدیدی شد که تا آغاز جنگ تحمیلی ادامه یافت. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که رودخانه های گنگیر و کنجان چم چه نقشی در روابط مرزی ایران و عراق داشته اند؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که عدم تعیین میزان استفاده مرزنشینان از آب رودخانه های مزبور در پروتکل تعیین حدود ۱۹۱۴ م. نیاز شدید کشاورزان مرزی به آب رودخانه های مذکور و توسعه طلبی سران بعث عراق برای رسیدن به امتیازات بیشتر در نوار مرزی ایران از عوامل اصلی اختلاف دو کشور بوده است.

کلیدواژه ها:

ایران ، عراق ، گنگیر ، کنجان چم ، اختلافات مرزی ، عثمانی