نقش ترکیه در تعیین مرزهای خاوری ایران

حکومتهای هرات و کابل و قندهار در سال ۱۲۴۲ (۱۸۶۳) به کمک بریتانیا در یکدیگر ادغام و کشور افغانستان را به وجود آوردند. در این زمان اختلافات مرزی ایران و افغانستان در چند ناحیه وجود داشت. این امر به عدم مرزبندی دقیق و مشخص برمی گردد. با شدت گرفتن منازعه مرزی ایران و افغانستان، دو دولت براساس ماده ۱۰معاهده ۱۹۲۱ ایران و افغانستان که بر واگذاری داوری مرزی به دولتی جز بریتانیا تاکید داشت تصمیم به ارجاع داوری غیر بریتانیایی گرفتند. دولت ترکیه آن را پذیرفت و ژنرال فخرالدین آلتای را به رهبری گروه داوری منصوب کرد. مجلس ایران در ۱۶ اکتبر ۱۹۳۵ لایحه مرزی مبتنی بر رای داوری آلتای را تصویب کرد. هدف این مقاله آن است که نخست به چگونگی فعالیت ترکیه در تعیین مرزهای شرقی ایران بپردازد، دوم این که فرآیند اختلافات ارضی ایران و افغانستان در این منطقه و سرانجام آن را بیان دارد. این پژوهش، براساس روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این سوال است که: داوری آلتای، در رابطه با تعیین مرزهای ایران و افغانستان چگونه بوده و چه پیامدهایی داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد رای یک جانبه آلتای به نفع افغانستان نه بر مبنای ملاحظات شخصی بلکه بازتابی از سیاست های کلان ترکیه برای تضعیف قدرت منطقه ای ایران و نزدیکی به افغانستان است.

کلیدواژه ها:

ایران ، افغانستان ، ترکیه ، داوری آلتای ، منازعه مرزی