تمهیدات فراداستان و بازی در رمان لعبه النسیان

فراداستان شیوه نگارش نویسندگانه و سبک به بازی گرفتن آگاهانه و عامدانه ساختارهای روایی و دستخوش ترفندکردن فن نویسندگی است. فراداستان می­کوشد به واسطه انحراف یا گریز از هنجارهای تثبیت­شده روایت­پردازی سنتی و حتی تهکم به آن، ادبیت و خودآگاهی پیشین را به مثابه یک کج­روی میان­تهی معرفی کند و ترفندهای روایی مدعی حقیقت­نمایی به غرض ناراستین حقیقت­دانی مطلق را برملا سازد تا اثبات کند حل­وفصل کشمکش آواها و ایدئولوژی ها، با انقیادشان زیر آوای مولفی همه­چیزدان و خداگونه، محال است و محال­بودگی درک غایی حقیقت در سایه سیطره­مندی تک­سویه­نگر را شادمانه به­نمایش گذارد. خرده­ژانر فراداستان، با تمهیداتی برآمده از حسابگری­های ذهنی و با حاشیه­نگاری­های خود­ارزیابانه و دیالکتیکی، می کوشد با تاملی روشن بینانه در فرآیندهای برساخته شدن داستان، و با تکیه بر اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، در کنار شفاف سازی سرشت داستان، حقیقت جویی نماید. درآمیخته با مفهوم نسبیت محوری، نظریه بازی به مثابه شیوه درک درست روال های جهان، در فراداستان به عنوان فعالیتی خودبنیاد و واجد ارزشی قطعی در جهان واقعی، یاریگر دستاوردهای حقیقت بین ادبیات می شود. صفت ناساختمندی و دلبخواهگی بازی، با دست مایه کردن وانمودگرانه نقش ها و قراردادهای بازی، به فراداستان کمک می کند ضمن کنکاش در کارکردها و طبیعت ظاهرا بازشناخته، ولی عملا ناشناخته داستان، سنت های ناکارآمد و جهان نگری نخ نماشده را در هم شکند. در بازشناسی این نگرگاه های پارادایم نوشناخته در فراداستان ها، در این کوشش برآنیم به شیوه توصیفی- تحلیلی و با پردازش داده­های تئوری فراداستان، به ویژه از منظر «پاتریشیا وو»، به درک کارایی مولفه­های فراداستان و تبیین کیفیات آن و نقش بازی در پیشبرد فراداستان­سازی، در رمان لعبه النسیان محمد براده بپردازیم تا نوآوری های نخستین گام عرب را در هجرت از انگاره های مطلق اندیش مدرنیسم در حقایق شناسی داستانی بازشناسیم. در این پژوهش دریافتیم براده در کاربست شگردهای اتصال کوتاه، آشکارسازی شگرد، شورشگری شخصیت ها، کولاژ فراداستانی و نام­گذاری دلبخواهی، همواره بازیگرانه وام دار اصل نسبی نگری و چندچهرگی حقیقت است و این گونه برای فراداستان­نویسی عربی بنیانی استوار می آفریند.

کلیدواژه ها:

فراداستان ، تمهیدات فراداستانی ، بازی و فراداستان ، عدم قطعیت ، لعبه النسیان ، محمد براده