مقایسه تطبیقی الگوهای هندسی در خانه های تاریخی سه دوره قاجار، پهلوی و معاصر (نمونه موردی: خانه های شهر تبریز)

معماری از دیرباز در پی خلق فضاهایی بوده است که علاوه بر زیبایی، کارایی و استحکام، بتواند با کاربرانش ارتباط برقرار سازد. هندسه و تناسبات ابزاری بوده اند که معماران را در دستیابی به این مهم، یاری نموده اند. هندسه یکی از بنیان های معماری سنتی ایران است که در سراسر آثار فاخر به جای مانده از گذشته از جمله خانه ها، می توان نمود هایی از آن را مشاهده کرد. پرسش های اصلی پژوهش حاضر آن است که "الگو های هندسی در خانه های دوره های قاجاریه و پهلوی شهر تبریز چگونه بوده است؟" و "این الگو های هندسی در خانه های دوره معاصر شهر تبریز چه تحولاتی داشته است؟" هدف این نوشتار تبیین چارچوبی مفهومی برای یافتن هندسه و ابعاد آن در معماری خانه های تاریخی ایران است تا از این طریق تطبیق الگوی هندسی خانه های شهر تبریز در سه دوره قاجاریه، پهلوی و معاصر مورد مطالعه قرار گیرد. برای تحقق هدف مذکور ریشه های فکری و مبانی نظری هندسه تحلیل شده تا از این طریق معیار هایی به عنوان اصول هندسی تعریف شوند. در پژوهش حاضر از روش تحقیق تحلیلی – توصیفی استفاده شده است. روش و ابزار مورد استفاده تحقیق برای جمع آوری اطلاعات، روش کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک مکتوب به همراه مطالعات میدانی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که معماران خانه های تاریخی از الگو های هندسی جهت خلق بنا، بهره گرفته اند. اما با نزدیک شدن به دوران معاصر، معماری مسکن نیز تغییر کرده و با حضور بیشتر عناصر وارداتی و تغییر ادراک فضایی، اولویت ها در طراحی های خانه ها و الگوهای هندسی آنها متحول شده و تعاریف و اصول معماری ایرانی به حاشیه رانده شده اند، بطوری که خانه های ایرانی دیگر اصالت و شکوه سابق را نداشته و هویت خود را از دست داده اند.