بررسی ضمان عاقله در حوادث رانندگی

ضمان یا مسوولیت عاقله مبتنی بر قرارداد اجتماعی بین افراد قوم در جامعه سنتی پیش از اسلام به شمار میرفت که در زمان خود از پشتوانه حقوقی برخوردار بود و پس از اسلام هم مورد امضای شارع قرار گرفته است. موضوع ضمان عاقله در جنایات خطایی مطرح است و امروزه مصادیق آن بیشتر در حوادث رانندگی است. تصادفات و جرایم رانندگی و قتل و جرح ناشی از آن، جزو مباحث مهم محافل فقهی و حقوقی است که تعیین مسئول حادثه هم از جنبه جبران و هم نوع ضمان اهمیت دارد. در قانون مجازات با وجود اهمیت ارائه ملاک در تشخیص مسئول حادثه، این موضوع به طور دقیق بررسی نشده و اغلب در دو ماده ۵۰۴ و ۵۰۵ پیگیری شده است؛ در ماده ۵۰۴ ق.م.ا. بیان قانونگذار در مواردی با اجمال همراه است و از جمله مشخص نیست که استثنای ذکرشده در آن صرفا به عدم تقصیر برمی گردد یا حضور در محل غیرمجاز را هم شامل می شود و نوع قتل و جرح نیز تعیین نشده است. در این نوشتار با استناد به منابع فقهی و قاعده ضمان حوادث ناشی از عدم رعایت مقررات رانندگی، بررسی ومورد شناسایی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

حوادث رانندگی ، ضمان عاقله ، دیه ، تقصیر ، جنایات شبه عمد