نظریه سیاسی استبداد منور در ادبیات پس از مشروطه (از ۱۲۸۵ ه.ش. تا ۱۳۱۰ ه.ش.)

هر چند که نظام مشروطه، با هدف جبران عقب ماندگی، اصلاح امور و پیشرفت و اعتلای کشور در سطح جهانی، در سال ۱۲۸۵ ه.ش. استقرار یافت، اما دیری نپایید که با شکست مواجه شد و کشور را در هرج و مرج، آشوب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بی سابقه ای فرو برد. در این شرایط بود که روشنفکران ایرانی تنها راه برون رفت از بحران های پی در پی را در روی کار آمدن «دولت مقتدر ملی/ استبداد منور» دیدند. آنان از طرح این اندیشه دو هدف را دنبال می کردند: نخست آنکه با روی کار آمدن دولت مقتدر، ایران بتواند شکوه گذشته خود را باز یابد؛ دوم آنکه در سایه دولت مقتدر، اصلاحات اساسی در جهت تجدد و پیشرفت کشور صورت گیرد و جایگاه آن در جهان اعتلا یابد. در این مقاله، نگارنده بر آن بوده است تا با کندوکاو در ادبیات آن روزگار، گرایش برخی از شاعران و نویسندگان ایرانی را به استبداد منور/ دولت مقتدر ملی با هدف بازگرداندن ایران به شکوه باستانی خود و نیل به تجدد نشان دهد. آنچه از این پژوهش حاصل شد آن بود که گرایش به استبداد منور به چهار صورت در ادبیات این دوره نمود یافته است: ۱. ابراز نگرانی از نابسامانی های پس از مشروطه. ۲. انتقاد از تحقق نیافتن شعارها و اهداف مشروطه خواهان. ۳. آرزوی برآمدن حکومت مقتدر برای سامان دادن به امور کشور. ۴. ناسیونالیسم.

کلیدواژه ها:

استبداد منور ، حکومت مقتدر ، دوره مشروطه ، شعر دوره مشروطه ، ناسیونالیسم