مسئله زمان از دیدگاه فلسفه، علم و قرآن

مسئله زمان از دیرباز یکی از مسائل کهن فلسفی بوده و از آغاز تفکر فلسفی مورد توجه فیلسوفان قرار داشته و تبیین و تعریف آن از معضلات مهم به شمار می رفته است. در فلسفه زمان عبارت است از نوعی مقدار و کمیت متصل و پیوسته که ویژگی آن قرارناپذیری و گذرایی می باشد و به واسطه حرکت ، عارض بر اجسام میشود و مکان در فلسفه مفهومی است قیاسی و انتزاعی که از مقایسه دو شی ء از دیدگاه خاصی بدست می آید که عبارت است از گنجیده شدن یکی در دیگری و در حقیقت گنجایش و حجم یکی از آنها است که با دیگری سنجیده می شود و همین حجم منشا انتزاع مفهوم مکان است. در فیزیک زمان را باید مستقیما به خود اشیا زمانمند نسبت داد و زمان عبارت از بعد و امتدادی گذرا که هر موجود جسمانی علاوه بر ابعاد مکانی [طول، عرض، ضخامت] داراست ازنظر عملی آلبرت انیشتن با نظریه بسیار مشکل و پیچیده (نسبیت) خود، در این زمینه انقلابی بر پا کرد. بر این اساس نیروی جاذبه تکیه گاه تمام نیروهای فضایی است. انیشتن به درستی بیان می کند که نیروی جاذبه، فضا را هم مانند زمان انبساط می دهد و انحنا می بخشد، بنابراین بین زمان و مکان ارتباطی پایان نیافتنی و ناگسستنی وجود دارد و زمان هم مانند مکان کشسانی است و گسترش می یابد و جمع می شود. در داستان اصحاب کهف، افرادی با بودن در مکانی خاص، زمان برای آنها به گونه دیگری گذشته است. مطابق نسبیت عام، نور به هنگام عبور از کنار یک میدان گرانشی بالا منحرف و خمیده می شود به این معنی که مسیرش تغییر می کند و در قرآن، به زیبایی تغییر مسیر حرکت نور خورشید به هنگام عبور از کنار غار اصحاب کهف، بیان شده است. موضوع جالب دیگری که در قرآن به آن اشاره شده است، حضور اصحاب کهف در فضای وسیعی از غار می باشد. این اتفاق می تواند به دلیل وجود میدان گرانشی بالا باشد زیرا بودن در یک میدان گرانش بالا باعث کشیدگی می گردد و ماده به کلی تجزیه و جزئی از آن میدان گرانشی می گردد.دراین مقاله سعی شده است که با بررسی منابع موجود به طور فشرده گزیده ای از آراء گوناگون درخصوص چیستی و تبیین مسئله زمان از نظر فلاسفه غرب،اسلامی، علمی وقرآنی ارائه شود.

کلیدواژه ها:

زمان ، تعریف فلسفی ، تعریف علمی ، تعریف قرآنی