مطالعه واکنش و تنوع ژنتیک ارقام گندم نان ایرانی تحت تنش سرمای بهاره با استفاده از روش های آماری چند متغیره

وجود تنوع ژنتیکی برای تداوم و پیشرفت برنامه های به نژادی گیاهان زراعی و افزایش کارایی انتخاب ضروری است. در فصل بهار همزمان با شروع رشد، تحمل گیاهچه های گندم به دماهای پایین کاهش می یابد و هر یک از مراحل رشد ممکن است با سرمای بهاره مواجه شده و صدمه ببیند. هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی حاصل از تاثیر تنش سرمای بهاره بر صفات فیزیولوژیک کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و پایداری غشاء سیتوپلاسمی در مرحله زایشی رشد و نمو گندم در شرایط کنترل شده بود. به این منظور آزمایشی با ۲۰ رقم گندم نان همراه با چهار تیمار سرمایی (۸+ (شاهد)، ۲+، ۰ و ۲- درجه سلسیوس) در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی پیاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل رقم در سرما در همه صفات در سطح ۵ درصد معنی داری بوده، که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام مورد بررسی بود. همچنین بین صفات کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید، همبستگی معنی داری وجود داشت. جهت تعیین روابط ژنتیکی بین ارقام مورد مطالعه، تجزیه خوشه ای به روش Ward انجام و ارقام مورد بررسی در شرایط تنش شدید (C°۲-) به ۵ گروه و در شرایط شاهد (C°۸) به ۴ گروه تقسیم شده، که تجزیه تابع تشخیص و تجزیه به مولفه های اصلی گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای را تایید کردند. گروه سوم که از ارقام قدس، تجن و پیشتاز تشکیل شده، در شرایط تنش شدید میزان کمتر تراوش سلولی و میزان بالایی از غلظت رنگدانه های گیاهی در بین گروه ها، داشت.

کلیدواژه ها:

گندم ، آمار چند متغیره ، تجزیه به مولفه اصلی ، تجزیه خوشه ای ، تنش سرمای بهاره