کاربرد الگوی بین نظریه ای در تعیین مراحل تغییر رفتار مصرف سیگار در جمعیت بزرگسال شهر بندرعباس

بر اساس الگوی بین نظریه ای، افراد در مراحل مختلف آمادگی برای تغییر رفتار سلامتی قرار دارند. تعیین مراحل تغییر رفتار مصرف سیگار می تواند در طراحی مداخله های مناسب و موثر به منظور ترک یا کاهش مصرف سیگار مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این مطالعه، تعیین مراحل تغییر رفتار در افراد مصرف کننده سیگار شهر بندر عباس بود.در این مطالعه مقطعی، ۱۸۱۰ نفر از افراد ۱۵ سال و بالاتر از طریق نمونه گیری خوشه ای، مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تعیین مراحل تغییر رفتار مصرف سیگار در مصرف کنندگان آن، از پرسشنامه الگوی اقتصاد (Economy Model) استفاده شد که مراحل تغییر رفتار مصرف سیگار را در یکی از مراحل پیش از قصد، قصد و آمادگی طبقه بندی می کند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی از طریق جدول های توزیع فراوانی و آزمون آماری کای مربع، در برنامه آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان دادند که از مجموع ۱۸۱۰ نفر مورد مطالعه، ۲۱۲ نفر (۷/۱۱ درصد) سیگار مصرف می کردند که ۲۰۴ نفر (۲/۹۶ درصد) مرد و ۸ نفر (۸/۳ درصد) زن بودند. از میان افراد سیگاری، بیشترین میزان شیوع مصرف سیگار (۲/۶۴ درصد) در گروه سنی ۵۰-۴۱ سال و افراد با تحصیلات ابتدایی (۲/۳۹ درصد) بود. بین مصرف سیگار و متغیرهای جنس، سن و تحصیلات، ارتباط آماری معنی دار مشاهده شد (۰۰۱/۰>P). به نحوی که شیوع مصرف سیگار در مردان، افراد بالای ۴۰ سال و افراد با تحصیلات ابتدایی، به طور معنی داری بیشتر از گروه های دیگر بود. از نظر توزیع افراد، در هر کدام از مراحل تغییر رفتار، نتایج مطالعه نشان دادند که ۱۰۸ نفر (۹/۵۰ درصد) در مرحله پیش از قصد، ۹۸ نفر (۲/۴۶ درصد) در مرحله قصد و ۶ نفر (۸/۲ درصد) در مرحله آمادگی بودند. این مطالعه اختلاف آماری معنی داری را بین مراحل تغییر رفتار مصرف سیگار با جنس، سن و تحصیلات نشان نداد.نتایج این مطالعه روشن کردند که اکثریت قریب به اتفاق افراد مورد مطالعه درمرحله پیش از قصد و قصد قرار دارند و هیچ تصمیمی هم برای ترک سیگار در ماه های آینده ندارند. لذا این مطالعه پیشنهاد می کند که در مطالعات آینده به بررسی علل توقف در مراحل ابتدایی تغییر رفتار پرداخته شود تا از نتایج آنها بتوان در طراحی مداخله هایی مناسب برای ترک سیگار استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

Transtheoretical model ، Stages of changes ، Smoking ، Population based study ، الگوی بین نظریه ای ، تغییر رفتار ، سیگار ، مراحل تغییر ، بندر عباس