ارزیابی مخاطرات دمایی استان خوزستان

استان خوزستان با داشتن پتانسیل های بالای طبیعی و انسانی، چالش های محیطی بسیاری پیش روی دارد که مخاطرات اقلیمی و پیامدهای آن چون امواج گرمایی، خشکسالی، سیل و ... از مهم ترین مظاهر آن است. در پژوهش حاضر با بهره گیری از داده های دمای سالانه ۱۱ ایستگاه استان طی دوره زمانی ۲۵ ساله (۲۰۱۷-۱۹۹۳) مخاطرات دمایی خوزستان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. دمای حداکثر روزانه دوره گرم ایستگاه های استان از ۱۵ اردیبهشت ماه (۵ می) تا ۱۵ مهرماه (۵ اکتبر) طی یک دوره ۱۵۶ روزه برای هرسال و مجموعا برای ۲۴ سال معادل روز ۳۷۴۴=(۲۴*۱۵۶) برای هر ایستگاه استخراج شد و ماتریس داده های خام دمای حداکثر روزانه آماده سازی شد. در ادامه جهت تشخیص روزهای گرم، خیلی گرم و ابر گرم، میانگین و انحراف معیار بلندمدت داده های کل ایستگاه ها طی دوره ۳۷۴۴ روزه محاسبه و شاخص استاندارد شده دمای حداکثر روزانه برای همه ایستگاه ها محاسبه گردید. روزهای با ناهنجاری مثبت شاخص بیش از ۵/۱ تحت عنوان روزهای ابر گرم (بیش از ۳/۴۸ درجه)، روزهای با ناهنجاری شاخص بین ۱ تا ۵/۱ تحت عنوان روزهای خیلی گرم (۶/۴۶ تا ۳/۴۸ درجه) و روزهای با ناهنجاری شاخص کمتر از ۱ تحت عنوان روزهای گرم (۲۸/۴۳ تا ۶/۴۶) تعیین شد. در ادامه اعمال تحلیل خوشه ای به روش پایگانی انباشتی بر روی ماتریس داده های دمایی ۱۱* ۳۷۴۴ و ترسیم نقشه پهنه بندی با استفاده از (GIS)، چهار پهنه مخاطره آمیز دمایی (کم مخاطره، مخاطره متوسط، پرمخاطره و بسیار پرمخاطره) را در استان آشکار نمود. الف) ناحیه کم مخاطره: با روند شمالغربی- جنوبشرقی استان شامل سرزمین‎های کوهستانی و نسبتا مرتفع که بر روی ارتفاعات زاگرس در منتهی الیه شرق و شمالشرقی؛ ب) ناحیه متوسط مخاطره: شامل کمربند کم ارتفاع مجاور رشته کوه زاگرس در جنوبشرق؛ شرق و شمالی؛ ج) ناحیه زیاد مخاطره: در برگیرنده سرزمین‎های کم‎ارتفاع مرکزی، شرقی و غربی استان؛ د) ناحیه پرمخاطره: که بیشتر مناطق مرکزی و غربی خوزستان را در بر می گیرد.

کلیدواژه ها:

مخاطرات محیطی ، دما ، شاخص سازی ، تحلیل خوشه ای