نقد جامعه شناسانه داستان "هجرت سلیمان"

به اعتقاد منتقدان اجتماعی، هنرمندان در خلا فکری به خلق اثر نمی پردازند؛ حتی آثاری که نتیجه انزوای شخصی هنرمند است، تحت تاثیر کل عقاید سیاسی، اجتماعی، فلسفی و مذهبی وی قرار گرفته است. از این رو نقد جامعه شناسانه یک اثر به کشف جهان بینی خالق اثر می انجامد که متاثر از آگاهی های طبقاتی و اجتماعی است؛ و در نهایت دوره ای از تاریخ و فرهنگ و شرایط اجتماعی و جهان بینی حاکم بر جامعه آن روزگار را ترسیم می کند. در این پژوهش با در نظر گرفتن اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر نویسنده و تحلیل داده ها، به نقد جامعه شناختی داستان هجرت سلیمان اثر محمود دولت آبادی پرداخته شده است. تحلیل جامعه شناسانه این اثر به منظور واکاوی دیدگاه های دولت آبادی و کشف جهان بینی او است که خود متاثر از دانش خویش و تاثیرپذیریاش از ساختار طبقاتی زمانه بوده است. این نوشتار که نتیجه بازخوانی انتقادی داستان هجرت سلیمان و تحلیل جامعه شناختی آن است، با بهره گیری از شیوه استقرایی- تحلیلی ضمن بررسی جامعه شناسی تکوینی و موضوعی براساس نظریه های گلدمن و لوکاچ به جهان بینی دولت آبادی نیز می پردازد. دستاوردهای پژوهش گویای این است که دولت آبادی نگاهی ویژه و بسیار عمیق به مسائل اجتماعی - اعم از زندگی شهری، روستایی و حتی عشایری -دارد. زن، فقر، اعتیاد، ریاکاری و بی مسئولیتی افراد در قبال یکدیگر از جمله مولفه هایی است که دولت آبادی در این اثر بدان پرداخته است؛ اما جایگاه و موقعیت زن، بیش از دیگر عناصر مورد توجه نویسنده بوده است.

کلیدواژه ها:

نقد جامعه شناختی ، داستان ، دولت آبادی ، هجرت سلیمان