مطالعه اثر موقعیت شیب بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در جنگل های پهن برگ منطقه لاهیجان

این مطالعه با هدف ارزیابی برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در موقعیت های مختلف شیب در یک جنگل پهن­برگ در منطقه لاهیجان در استان گیلان انجام شد. محدوده مورد مطالعه روی واحد فیزیوگرافی کوه با سنگ مادر گرانیت انتخاب شد. محدوده مطالعاتی دارای سه یال به فاصله حداکثر ۳۰ متر بود که نقاط مطالعاتی روی موقعیت های مختلف شیب آن­ها شامل قله­شیب، شانه­شیب و پای­شیب انتخاب و حفر شد. موقعیت نقاط مطالعاتی به­گونه­ای تعیین شد که خاک­های تشکیل یافته روی موقعیت­های شیب یکسان بیشترین درجه شباهت و یکنواختی در خصوصیات را با یکدیگر داشته باشند. در این تحقیق، بافت خاک به روش هیدرومتری، جرم مخصوص ظاهری به روش کلوخه، کربن آلی به روش والکلی و بلک، نیتروژن کل به روش کجلدال، قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با دستگاه هدایت سنج الکتریکی، واکنش خاک به روش پتانسیومتری با یک الکترود شیشه­ای در  نسبت ۱ به ۲ خاک به محلول کلرور کلسیم ۰۱/۰ مولار، کلسیم و منیزیم محلول به روش تیتراسیون، سدیم و پتاسیم تبادلی با دستگاه فلیم فتومتر اندازه­گیری شد. ظرفیت تبادل کاتیونی خاک به روش باور (استات آمونیوم یک نرمال در پ ­هاش ۷) و مقدار فسفر قابل دسترس به روش اولسن، و مقادیر اسید هومیک و اسید فولویک به روش انجماد خشک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که موقعیت قله شیب حداکثر مقادیر رس، کربن­آلی، ازت کل، فسفر قابل دسترس، کلسیم و منیزیم تبادلی، پتاسیم تبادلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، هدایت الکتریکی، اسیدهومیک و اسیدفولیک را دارا است. در موقعیت پای شیب برخی از خواص خاک شامل واکنش خاک، جرم مخصوص ظاهری و سدیم تبادلی بیشترین مقدار را داشتند. به­طورکلی خصوصیات خاک­ها در موقعیت­های مختلف شیب با یکدیگر تفاوت دارد. این موضوع موید نقش بارز موقعیت شیب در کنترل وقوع فرآیندهای خاک­سازی و خصوصیات خاک است.

کلیدواژه ها:

خاک های جنگلی ، موقعیت قله شیب ، شانه شیب ، پای شیب ، فرایند خاکسازی