مطالعه تطبیقی نقشمایه های کاشی هفت رنگ در باغ های عفیف آباد و ارم شیراز با تکیه بر اسطوره ها

کاشی سازی و کاشی کاری، هنری ارزشمند در دنیای معماری ایرانی است که ذوق، سلیقه و خلاقیت هنرمند ماهرکاشی کار را جلوه گر می سازد. از این میان و از نمونه معماری های عمارت های باشکوه می توان به باغ عفیف آباد در شیراز که شاهکار دوره ی صفوی است و باغ ارم شیراز که متعلق به دوره ی قاجار می باشد اشاره نمود، که این دو عمارت از جهت تزیینات بالاخص کاشیهای هفت رنگ بسیار حائز اهمیت می باشند. در باغ عفیف آباد کاشی های هفت رنگ دارای مضامینی متنوع از داستان های شاهنامه، روایات سنتی و تاریخی هستند که گاها از نقاشی های غربی در باغ ارم تاثیر پذیرفته است. نقاشی های دیواری در باغ ارم نیز به صورت کاشی های هفت رنگ و نقاشی رنگ و روغن بر چوب کار شده اند که مضامینی چون، موضوعات اساطیری و باستانی، داستانی و نقوش تزیینی را روایت می کنند. این پژوهش که به روش میدانی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته و به شیوه ی توصیفی، تحلیلی ارائه گشته است سعی دارد به روش کیفی و استنتاجی (قیاسی) مطالب مذکور را مورد بررسی قرار داده و در این راستا به نتیجه ای مطلوب دست یابد. لذا از منظر هدف کاربردی بوده و در راستای هدف اصلی خود مبنی بر نقد و بررسی نقشمایه های کاشی هفت رنگ در باغ های عفیف آباد و ارم شیراز با تکیه بر منظر اسطوره شناسی گام برداشته و سعی بر پاسخ به پرسش دارد که، چگونه می توان با تکیه بر اساطیر، نقشمایه های کاشی هفت رنگ را در دو باغ عفیف آباد و ارم شیراز بررسی نمود؟ رهیافت حاضر که در راستای مطالعه و تطبیق هشت نمونه از نقشمایه های گزینش شده کاشی های عمارت های مورد نظر صورت گرفت نشان داد که نقاط اشتراک بسیاری در این آثار از منظر سراسطوره شناسی ایرانی، ایرانی باستانی و ایرانی اسلامی وجود دارد؛ این مهم، خود نشانگر پایبندی هنرمندان به طرز تفکر، باورهای اعتقادی، آیینی و سنتی خویش بوده که در ادوار مختلف تاریخی چنین زیبا به تکرار نشانده شده است.

کلیدواژه ها:

کاشی هفت رنگ ، نقشمایه ، باغ عفیف آباد ، باغ ارم ، شیراز ، اسطوره