الگوی تغییرات زمانی تولید رواناب و فرسایش شیاری در خاک ها و درجات مختلف شیب

این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب و فرسایش شیاری در خاک های با بافت مختلف تحت شیب های متفاوت انجام شد. بدین منظور یک مطالعه آزمایشگاهی در سه کلاس بافت خاک (لوم، لوم رسی و لوم رسی شنی) و چهار درجه شیب (۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد) در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تولید رواناب و فرسایش شیاری با استفاده از جریان شبیه سازی شده با دبی ثابت ۰/۵ لیتر بر دقیقه در فلومی به ابعاد ۰/۳۲ متر در ۴ متر طی ۳۰ دقیقه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تولید رواناب و فرسایش شیاری، تحت تاثیر بافت خاک، درجه شیب و برهمکنش بین آن دو است (۰/۰۰۱ > P). در هر سه خاک و هر چهار درجه شیب، رابطه مثبت معنی دار بین فرسایش شیاری و رواناب وجود داشت و قوی ترین رابطه در خاک لوم (۰/۸۶=R۲) و در شیب ۱۵ درصد بود (۰/۹۴=R۲). تولید رواناب و فرسایش شیاری طی زمان در خاک ها و شیب ها دچار تغییر شد. زمان ۱۰ دقیقه، زمان اوج وقوع رواناب و فرسایش شیاری بود. برخلاف رواناب، الگوی افزایش فرسایش شیاری طی زمان، نامنظم و تدریجی بود و تحت تاثیر موجودیت ذرات قابل انتقال خاک قرار داشت. در خاک لوم رسی به دلیل ناپایداری ساختمان و موجودیت ذرات ریز، بخش عمده ذرات حساس در همان زمان های آغازین منتقل شدند و با گذشت زمان، فرسایش شیاری به الگوی ثابتی رسید. این پژوهش نشان داد که الگوی تغییرات زمانی تولید رواناب و فرسایش شیاری تحت تاثیر نوع خاک (بافت و ساختمان) و شیب سطح قرار می گیرند

کلیدواژه ها:

Structure stability ، Temporal variability ، Particle size distribution ، Sensitive soil particles ، Pick time ، پایداری ساختمان ، تغییرپذیری زمانی ، توزیع اندازه ذرات ، ذرات حساس خاک ، زمان اوج