اثر تاریخ و آرایش کاشت بر عملکرد و کیفیت ذرت علوفه ای (.Zea mays L) در کشت نشایی

به منظور بررسی اثر تاریخ و آرایش کاشت در کشت نشایی بر عملکرد و کیفیت ذرت علوفه ای رقم ۷۰۳، آزمایشی به صورت کرت های خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های زراعی ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. تاریخ های کاشت در چهار سطح؛ ۱۵ اردیبهشت،۱۰ خرداد، پنج تیر و۳۰ تیر همراه با آرایش کاشت در دو فاصله ردیف؛ ۷۰ سانتی متر یک ردیفه (روش مرسوم) و ۱۴۰ سانتی متر دو ردیفه به عنوان عامل اصلی و روش کاشت در سه سطح؛ کاشت مستقیم بذر، نشاکاری تک نشایی و جفت نشایی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تراکم بوته ثابت و ۱۰۲۰۰۰ بوته در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان علوفه تر (۶۵۴۳۰ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد پروتئین (۲۴۳۷ کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کشت دوم به دست آمد. در آرایش کاشت دو ردیفه عملکرد علوفه تر و عملکرد پروتئین به ترتیب ۲۰ و ۵/۱۴ درصد بیشتر از آرایش تک ردیفه بود. عملکرد علوفه تر و عملکرد پروتئین در کشت تک نشایی، به ترتیب ۵/۱۱و  ۸/۱۰ درصد بیشتر از کشت مستقیم بذر و ۶/۶ و ۴/۷ درصد بیشتر از کشت جفت نشایی بود. در کشت های زودهنگام و دیرهنگام، بیشترین مقدار علوفه تر و عملکرد پروتئین مربوط به کشت دو ردیفه تک نشایی بود. مقادیر بهره وری فیزیکی، درآمد خالص و بهره وری اقتصادی آب بر اساس درآمد خالص در آرایش کاشت دو ردیفه نسبت به آرایش مرسوم یک ردیفه، به ترتیب ۶/۱۶۷، ۶/۵۳ و ۲۳۷ درصد بیشتر بود و میزان افزایش آنها برای جایگزینی کشت مستقیم بذر با روش تک نشایی به ترتیب ۴۲، ۱/۱۲ و ۸/۳۳ درصد و برای جایگزینی با روش جفت نشایی به ترتیب ۸/۳۲، ۵/۴ و ۷/۲۴ درصد بود. با توجه به افزایش چشمگیر عملکرد علوفه و بهره وری آب در کشت نشایی دو ردیفه همراه با کاهش ۵۰ درصدی نیاز به نوارهای آبیاری، استفاده از این روش (ترجیحا به صورت جفت نشایی جهت کاهش هزینه های تولید)، به عنوان جایگزین کشت مستقیم بذر در زراعت ذرت علوفه ای قابل توصیه است.  

کلیدواژه ها:

Forage maize ، Net income ، Transplanting ، Two-rows planting pattern and Water productivity ، آرایش کاشت دو ردیفه ، بهره وری آب ، درآمد خالص ، ذرت علوفه ای و نشاکاری