بررسی ساختار زبانی در تاریخ رشیدی میرزا محمدحیدر دوغلات و ظفرنامه علی یزدی

 سبک ­شناسی می­ کوشد با شیوه ­ای روشمند به لایه ­های فکری و زبانی نویسنده و اثر راه یابد. از این­ رو، در این پژوهش با تکیه بر مطالعات کتابخانه ­ای و اسنادی و همچنین با روش استقرایی و تحلیلی، مولفه های سبکی و ساختار زبانی دو اثر دوران تیموری، ظفرنامه و تاریخ رشیدی در لایه­ های واژگانی و نحوی و تا حدودی بلاغی مورد ارزیابی قرار گرفته و با ذکر مثال هایی مختصات زبانی دو اثر نشان داده شده است. یکی از جریان­ های رایج دوره تیموری، تقلیدگری در نثرنویسی است که یکی از مصداق­های شاخص آن ظفرنامه علی یزدی است که در نام و مطالب، تقلید کاملی از ظفرنامه شامی است. میرزا محمدحیدر دوغلات نیز در نگارش تاریخ رشیدی از آثار متعددی اقتباس و عینا نام اثر را ذکر کرده است. او علاوه بر استفاده از تواریخ مکتوب بر مشاهدات و استماعات خود تکیه کرده و جهت مستندسازی روایت خود، نوشته­ های کتیبه ­های قدیمی و رونوشت یا محتوای کامل برخی نامه­ ها را ثبت کرده است. مقایسه بلاغی و زبانی این دو اثر نشان می­دهد که تکمله هم هستند و نوعی رابطه بینامتنی محتوایی و زبانی دارند. همچنین فراوانی ترکیبات و کلمات عربی، کاربرد فراوان صفت­ها و فعل­ها، اطناب و مترادفات از شاخصه ­های بارز ساختار نحوی و صرفی زبان دو اثر است؛ با این تفاوت که ظفرنامه با نثری فنی ضمن انتقال اطلاعات، زبانی عاطفی دارد، اما مولف تاریخ رشیدی با نثری ساده به‎عنوان شاهد آگاه بر امور، بسیاری از اطلاعات ظفرنامه را به نقد و چالش کشیده است تا اطلاعات دسته­ اولی را در اختیار مخاطب قرار دهد.  

کلیدواژه ها:

سبک­ شناسی ، ظفرنامه ، تاریخ رشیدی ، علی یزدی ، میرزا محمدحیدر دوغلات