پدیده فرارنمک و اهمیت آن در حفاری چاه های نفت و گاز

در توالی رسوبی کمربند چین خورده –گسلی زاگرس یکسری واحدهای سنگ چینه ای حین چین خوردگی بعنوان سطوح گسسته Detachment عمل نموده اند که در این میان سری هرمز به سن پرکامبرین-کامبرین عمیق ترین و قدیمی ترین واحد رسوبی است که بعنوان یک واحد سنگی کم اصطکاک سبب جدایش توالی رسوبی از پی سنگ شده است. علاوه بر این سازندهایی با محتوای رسوباتتبخیری و شیل همچون سازندهای دشتک، کژدمی، بخش کلهر از سازند آسماری و سازند گچساران بعنوان افق های گسسته میانی سبب تغییر هندسه چین خوردگی بین افق های بالا و پایین خود شدهاند. جوان ترین واحدهای سنگی با رفتار افقهای گسسته بخش کلهر از سازند آسماری و سازند گچساران می باشند Falcon, ۱۹۷۴; Talbot and Alavi, ۱۹۹۶; Sepehr and Cosgrove, ۲۰۰۵; Motamedi, et al۲۰۱۱ در این مطالعه الگوهای متنوع فرار نمک در بخش کلهر سازند آسماری و سازند گچساران در کمربند چین خورده گسلی زاگرس و اهمیت آن مورد بررسی واقع شده است.سازند گچساران در ناحیه دزفول به بخش های هفت گانه ۷ تا ۱ (در جهت حفاری) و در نواحی فارس و شرق خلیج فارس به بخش های سه گانه مول، چمپه و چل (در جهت حفاری) تقسیم شده است (مطیعی، ۱۳۷۲) در ناحیه دزفول جنوبی عموما بخش ۴ سازند گچساران که بیشترین حجم نمک را دارا می باشد تحت فشار ناشی از چین خوردگی دچار فرار شده است. بعنوان مثال در موقعیت نرگسی- ۸ بخشهای ۳ و ۵ سازند گچساران از لحاظ توالی سنگی و ضخامت تطابق خوبی در مقیاس ناحیه ای دارد و از رسوبات منتسب به بخش ۴ به دلیل فرار نمک حدود ۴ متر باقی مانده است.در ناحیه دزفول شمالی (بعنوان مثال در قسمت هایی از میدان مارون) قسمت پایینی بخش ۵ و قسمت بالایی بخش ۴ گچساران دچار خزش و فرار ناشی از برآیند تنش های جهت دار ناشی تکتونیکی و تنش عمودی ناشی از بار رسوبات شده است. فرار نمک از موقعیت های با تنش بیشتر به موقعیت های با تنش کمتر اتفاق میافتد. گاهی فرار و حرکت نمک از ناحیه محوری و ستیغ ساختمان به سمت ناودیس های طرفین و در مواردی از خط القعر ناودیس به دامنه تاقدیس اتفاق می افتد