اقلیم دیرین فلات ایران در عصر نوسنگی

امروزه در باستان­شناسی عصر نوسنگی، دیرین اقلیم­شناسی از رهیافت های بنیادین به شمار می آید. حدود هزاره دهم پ. م. تغییرات گسترده هولوسین، مقدمات انقلاب نوسنگی و پیدایش روستانشینی را فراهم کرد. تحولات هولوسین البته جغرافیای زیستی فلات ایران را هم دگرگون کرد؛ و در فاصله حدود ۸۰۰/۱۲ پ. م. تا ۵۰۰/۳  سال پ. م. دمای هوا و پوشش گیاهی و جانوری آن به دفعات متحول شد؛ تا این که اقلیم فلات ایران در حدود ۵۰۰/۳ سال پ. م. به ثبات امروزی رسید؛ که اطلاعات دیرین اقلیم شناختی آن تاکنون از دو دریاچه ارومیه و زریبار در نیمه غربی فلات ایران به دست آمده است؛ بنابراین درباره تحولات اقلیمی دوره هولوسین از نیمه غربی فلات ایران اطلاعات بیشتری نسبت به نیمه شرقی آن موجود است. تحولات هولوسین سبب شد که هسته روستانشینی اولیه و منشاء چراگردی فلات ایران در منطقه زاگرس شمالی- مرکزی قرار بگیرد؛ بنابراین، روستانشینی اولیه در فلات ایران، همانند فلسطین و جنوب شرقی فلات آناتولی، منشاء اقلیمی- جغرافیایی دارد؛ و از یک مدل انتشارگرا تبعیت می کند. خوزستان و آذربایجان از اولین مناطقی بودند که تحت تاثیر تحولات فرهنگی- اجتماعی زاگرس شمالی- مرکزی وارد عصر نوسنگی شدند. همچنین تحولات آب و هوایی هولوسین اولیه همچنین بر کیفیت معیشت ساکنان عصر نوسنگی فلات ایران تاثیرگذار بوده است؛ زیرا توسعه تدریجی خشک شدن اقلیم فلات ایران و گسترش نواحی بیابانی و نیمه بیابانی و پوشش نوع استپ، سبب پیدایش و تثبیت معیشت چراگردی و نیز کشت دیم گردید.

کلیدواژه ها:

فلات ایران ، عصر نوسنگی ، هولوسین ، روستانشینی ، چراگردی