گستره دلالت واژگان عام و مطلق قرآن کریم (با تاکید بر دیدگاه نسبیت اطلاقات و عمومات قرآنی در چهارچوب سیاق و فضای نزول)

کاربرد فراوان الفاظ عام و مطلق در آیات قرآن کریم، بیانگر ضرورت توجه به این واژگان در تفسیر آیات قرآن کریم است. این مسئله که دایره و گستره شمولیت این واژگان چه اندازه است و آیا دلالت این واژگان صرفا مبتنی بر گستره الفاظ است و گستره معنایی آن هیچ حد و حصری ندارد یا آنکه عمومیت این واژگان تنها در دایره و مرزهای سیاق و فضای نزول، شمولیت و فراگیری دارد و محدودیت های سیاق و فضای نزول موجب تضییق دلالت این نوع واژگان می شود، موضوع تحقیق حاضر را شکل می دهد. این پژوهش با هدف ضابطه مند کردن تفسیر این دسته از واژگان قرآنی، به گردآوری نظریات مطرح در این زمینه و تحلیل ادله آن پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که واژگان عام و مطلق قرآن کریم را از یک طرف نمی توان تنها به موارد نزول، محدود و منحصر دانست و از طرف دیگر نمی توان دلالت آن ها را بی قید و شرط برشمرد و تاثیر سیاق و فضای نزول را در تضییق دلالت آن ها نادیده گرفت. این دیدگاه که می توان از آن با عنوان «نسبیت اطلاقات و عمومات در چهارچوب سیاق و فضای نزول» یاد کرد افزون بر آنکه مبتنی بر اصول محاوره عرفی و ادله اصولی است، با فرازمانی و فرامکانی بودن قرآن کریم و روایات تفسیری اهل بیت (ع)، قابل تفسیر است چنان که می توان در برخی از روایات اهل بیت (ع) شواهدی بر تفسیر نسبی اطلاقات و عمومات قرآنی یافت.

کلیدواژه ها:

تفسیر ، قواعد ، سیاق ، عام ، مطلق