نظم کیهانی در اوستا و دائو د جینگ

یکی از پدیده های مهم که از دیرباز ارباب ادیان به آن توجه داشته اند، نظم کیهانی است. اصطلاح «نظم کیهانی» بر راستی و انضباطی دلالت دارد که در تمام ساحت های عالم هستی جاری است و امور بر اساس آن انتظام می یابند. عنایت به این موضوع ظاهرا در زرتشتی گری و تائوئیسم جلوه های ویژه ای دارد؛ بنا بر متون مقدس این آیین ها، طبیعت تا حدی به واسطه ظهور نظم کیهانی در آن مقدس است. در ایران باستان، نظم کیهانی معادل «اشه» است و به عنوان یکی از مبانی اصلی دین زرتشتی، قلمرو معنایی گسترده ای دارد. «اشه» به معنای راستی است، اما اصطلاحا عبارت از قانون معنوی و اخلاقی سرمدی است که اهورامزدا تاسیس کرده است. بنا بر اشه، در حوزه رفتار و اخلاق انسانی، هر کنشی، واکنشی و هر کار نیک یا بدی، پاداش یا پادافره خاص خود را در پی دارد؛ در حوزه قانون طبیعی نیز، تبلور اشه نظم و تعادل طبیعت است که علت مبقیه آن به شمار می رود. تائو، اصطلاح دال بر نظم کیهانی در تائوئیسم است و به عنوان قانون فراگیر حیات، انتظام طبیعی و نظم اخلاقی را شامل می شود. تائو قانون ثابت و جاویدانی است که معیار تکامل هستی و سیر اشیا به شمار می رود. انسان، تائو و طبیعت، رئوس مثلث عالم هستی را در تائو ته چینگ شکل می دهند و هماهنگی آنها از طریق عوامل دیگری همچون یین- یانگ به عنوان دو اصل فعال و پذیرای هستی و پنج عنصر (وو- شینگ) میسر می شود.

کلیدواژه ها:

نظم کیهانی ، اشه ، تائو ، اوستا ، تائوته چینگ