تحلیل تجربی عوامل موثر بر کسری بودجه در ایران با استفاده از روش دیمتل فازی

کسری بودجه دولت در ایران طی سال­های اخیر افزایش یافته و به یک مسئله مزمن تبدیل شده است. با توجه به آن­که تداوم کسری بودجه دارای آثار نامطلوبی مثل بی­ثباتی­های اقتصادی و سیاسی است، شناسایی دلایل آن از اهمیت اساسی برخوردار است. این مقاله دلایل کسری بودجه در ایران را با استفاده از داده­های مستخرج از مطالعه میدانی در سال ۱۳۹۸ و به کارگیری روش روش دیمتل فازی، مورد تحلیل و بررسی قرار می­دهد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می­دهند اولا کسری بودجه یک پدیده چند بعدی است به­طوری که انواع عوامل اقتصادی و نهادی در شکل گیری و رشد آن نقش دارند. ثانیا عملکرد دولت در اجرای سیاست مالی، کارکرد سیاست ارزی و پولی و همچنین برخی عوامل نهادی مثل ناکارامدی در فرآیند نظام بودجه­ریزی و مراحل تخصیص بودجه، حوادث پیش­بینی نشده و فساد اقتصادی به عنوان مهمترین علل کسری بودجه، شناسایی می­شوند. ثالثا در میان عوامل مختلف، فساد اقتصادی رتبه سوم را در شکل­گیری کسری بودجه دارد. این عامل متاثر از ضعف در اجراء و حاکمیت قانون، کیفیت دولت و سیستم­های نظارتی است که رفتار رانت جویی در مراحل بودجه را به­وجود می­آورد و در نهایت با تحمیل هزینه­های غیرمفید، احتمال کسری بودجه را تشدید می­کند. 

کلیدواژه ها:

کسری بودجه ، دلفی فازی ، دیمتل فازی ، عوامل نهادی ، اقتصاد ایران طبقه­ بندی JEL : F۶۲ ، P۱۶ ، C۸۳