چالش دسترسی معرفتی و اراده فعل خطا در فاعل متجری اخلاقی (بر مبنای دیدگاه بنتام، کانت و شهید صدر)

این پژوهش درصدد بررسی تجری اخلاقی و جایگاه آگاهی و معرفت در تحقق رفتار اخلاقی بر مبنای دو رویکرد کلی وظیفه‎گرائی اخلاقی کانتی و سودگرائی عمل‎گرای بنتام و همچنین رویکرد شهید صدر است. چالش اصلی مقاله این است که دو عنصر آگاهی و اراده (نیت) چه تاثیری بر اخلاقی بودن یا نبودن یک فعل دارند؟ و در مورد تجری اخلاقی، اگر آگاهی ما نسبت به درستی یا نادرستی یک فعل، خطا باشد و فعل نادرست را اراده کنیم که در حقیقت درست است، این آگاهی و اراده چه نقشی در محتوای آن فعل خواهند داشت و بالاخره آن فعل را درست تلقی کنیم یا نادرست؟ برای پاسخ به این پرسش ها در این تحقیق ابتدا به مساله دسترسی معرفتی و آگاهی از وجه توجیه گزاره‎های هنجاری پرداخته می‎شود. در گام بعدی تبیین می شود که با پذیرش سودگرائی عمل‎گرای بنتام حتی با فرض تحقق تجری اخلاقی، عصیان و تمردی صورت نپذیرفته و فاعل فعل مستحق مذمت نیست. در قسمت سوم روشن می‎شود که بر مبنای وظیفه‎گرایی اخلاقی کانتی، قطعا با تجری اخلاقی نوعی تمرد صورت گرفته و رفتار فرد متجری به نحوی غیراخلاقی بوده و آن فرد مستحق مذمت است. و در قسمت پایانی رویکرد شهید صدر نسبت به فاعل متجری بررسی و با دیدگاه کانت و بنتام مقایسه می‎شود.

کلیدواژه ها:

تجری اخلاقی ، شهید صدر ، کانت ، بنتام