گذشت بزرگوارانه؛ تحلیل چیستی «صفح» در قرآن، با تاکید بر دیدگاه علامه جوادی آملی

صفح، از آموزه های معاشرت اسلامی است که قرآن کریم در چندین آیه به آن دعوت کرده است. گرچه برخی از واژه پژوهان و مفسران، صفح و عفو را هم معنا دانسته اند، به نظر برخی دیگر از لغت دانان و بسیاری از مفسران، از جمله علامه جوادی آملی، صفح که در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم-السلام به «جمیل/زیبا» وصف شده، معنایی متفاوت با عفو دارد و برتر از عفو و برخاسته از کرامت نفسانی ویژه ای است، زیرا عفو به معنای ترک انتقام؛ ولی صفح، به معنای صرف نظر کردن از اصل تبهکاری، زدودن کینه و ناراحتی از دل، و صفحه گردانی کریمانه و ندیدن صفحه ای از خاطرات خود که خطا و زشتی و تجاوز دیگران بر آن نقش بسته، و چشم پوشی از آن و گشودن صفحه ای زیبا و فراموش کردن خطای خطاکار است که از آثار آن نه تنها ترک انتقام، بلکه ترک نکوهش و سرزنش شخص خطاکار است. ادله و شواهد دیدگاه دوم عبارت اند از: تصریح برخی واژه پژوهان و کتاب های فروق اللغه؛ هماهنگی معنای اصطلاحی یادشده با معنای لغوی؛ شاهد قرآنی؛ شاهد روایی و آرای مفسران، به ویژه مفسران ادیب. در این مقاله این ادله و شواهد به تفصیل بررسی می شوند.

کلیدواژه ها:

صفح ، عفو ، سرزنش ، گذشت بزرگوارانه ، جوادی آملی