بررسی چگونگی روابط گفتمان های مهری-زردشتی در دوران پادشاهی گشتاسپ

شاهنامه فردوسی به سبب وجود هم زمان نشانه ها و عناصری از ایدئولوژی، آیین ها و اساطیر گوناگون در آن، محل تداخل و تلاقی گفتمان های متعدد و نظام های نشانه شناختی است. از بین این گفتمان ها، حضور دو گفتمان مهری و زردشتی در شاهنامه چشمگیر و قابل توجه است؛ درواقع اهمیت این دو ایدئولوژی در ایران باستان و اشتمال شاهنامه بر ویژگی ها و عناصر نظام فکری، اعتقادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران از یک سو و شکل گیری بسیاری از زمینه ها و وقایع ایران پسازردشتی در بستر روابط این دو آیین از دیگر سو، موجب شده­است که بسیاری از داستان های شاهنامه در ژرف ساخت یا روساخت خود منعکس­ کننده روابط گسترده و متنوع دو گفتمان مهری و زردشتی باشند. بنا به نظری، گشتاسپ و تیره او پیش از روی آوردن زردشت به آن ها و درآمدن به دین زردشتی، مهری بوده و خدایان و سازمان­ های انجمن­ های مهری را داشته­ اند. پژوهش حاضر با بهره ­گیری از طیفی از رویکردهای انتقادی و به شیوه تحلیلی-انتقادی و روش کتابخانه ای، ضمن اثبات تعلق گشتاسپ به آیین مهری، در پی آن است که روابط گفتمان های مهری-زردشتی را در داستان گشتاسپ در شاهنامه تحلیل کند و به این پرسش پاسخ دهد که روابط گفتمان های مهری و زردشتی در متن داستان گشتاسپ از کدام نوع تعامل، تقابل یا ترکیب است؟

کلیدواژه ها:

شاهنامه ، گشتاسپ ، گفتمان ، مهری ، زردشتی