بررسی اسناد تشکیلات نظام زیارتنامه خوانی در آستان قدس رضوی

زیارت مشاه ده شریفه، این دیدار هدفدار تنها مربوط به دوران ما نیست، سرچشمه این حرکت از صدر اسلام و از سنت های پیامبر اکرم (ص) می باشد و با آداب واعمال خاصی ادا می گردد، یکی از این آداب زیارتنامه خوانی است . در گذشته به علت برخوردار نبودن اکثریت مردم از نعمت سواد، ضرورت شغلی به نامزیارتنامه خوان در حرم مطهر امام رضا (ع) احساس می شده است . از دوره های قبل از صفویان، سندی مبنی بر نظام مند بودن این شغل در آستان قدس در دست نیست اما در دوره صفویه و ایجاد نظم و ترتیب خاص در تشکیلات آستان قدس رضوی، زیارتنامه خوانی جزء مناصب رسمی و از مشاغل موروثی این آستانملایک پاسبان گردید و زیارتنامه خوان ها از محل موقوفات موا جب دریافت می کردند. در دوره افشاریه نایب الزیاره نیز به تشکیلات زیارتنامه خوانی اضافهگردید. با گسترش تشکیلات آستان قدس در دوره قاجار تعداد و نظام زیارتنامه خوانی نیز به صورت منظم تری درآمد تا اینکه در دوره پهلوی این نظامبه فرم اداری تبدیل شد. بررسی اسناد مربوط به تشکیلات، تغییرات، شخصیت های دارای پایگاه اجتماعی خاص در این شغل موضوع اصلی مقاله حاضر است، سپس وظایف و اموری که توسط زیارتنامه خوان ها انجام می شد را بیان کرده ایم.

کلیدواژه ها:

مشهد ، آستان قدس رضوی ، زیارت ، زیارتنامه خوان ، زیارتنامه خوان باشی ، نایب الزیاره ، التزام نامه