فرایندهای موثر در تکوین توده نفوذی کوه دم، شمال خاور اردستان: با تکیه بر شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی

توده نفوذی کوه دم بخشی از سنگ های ائوسن بالایی ایران مرکزی محسوب می شود. بر اساس اندیس رنگی این توده نفوذی به دو واحد اسیدی و حدواسط- مافیک قابل تقسیم است. واحد اسیدی دارای ترکیب سنگ شناسی مونزوگرانیت،گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت و کوارتزمونزودیوریت است. در حالی که، واحد مافیک- حدواسط از مجموعه سنگ شناسی گابرو، دیوریت، کوارتز دیوریت، مونزودیوریت و مونزونیت تشکیل شده است. در واحد اسیدی حضور انکلاو های میکروگرانولار مافیک با ترکیب دیوریت، کوارتزدیوریت، مونزودیوریت و کوارتز مونزودیوریت به شکل آشکاری خودنمایی می کند. براساس داده های ژئوشیمیایی، فرایندهای اختلاط/ آمیختگی ماگمایی و تفریق بلوری نقش مهمی در تحول ماگمایی ناحیه دارند. همچنین توده نفوذی کوه دم میزان پایینی از عناصر TiO۲ و ‍P۲O۵ همراه با نسبت پایین Nb/Zr را نشان می دهد که این موارد از ویژگی های سنگ های آذرین حاشیه فعال قاره ای به شمار می آید. نسبت های ایزوتوپی Sr و Nd  نشان دهنده آن است که این نسبت ها نه شبیه به ماگمای مشتق از پوسته و نه معادل با ماگمای مشتق از گوشته است، بلکه حد میانی ماگماهای پوسته ای و گوشته ای است. ماگمای تشکیل دهنده انکلاو از نظر ترکیب ایزوتوپی به سوی ماهیت گوشته ای و ماگمای اسیدی ماهیت پوسته ای را نشان می دهد و توده نفوذی حد واسط- مافیک نسبت ایزوتوپی کم و بیش میان آنها  را دارد. این نتایج همراه با مطالعات صحرایی و سنگ نگاری، گواه فرایند اختلاط/ آمیختگی ماگمایی در توده نفوذی مورد نظر است و می توان گفت که ماگمای سازنده انکلاو احتمالا از گوشته بالایی حاصل و پس از استقرار در پوسته باعث گرم شدن سنگ های پوسته و ذوب بخشی پوسته زیرین می شود و بر اثر اختلاط مواد مذاب گوشته ای و پوسته ای، ماگمای مافیک تا حدواسط حاصل می شود.  

کلیدواژه ها:

توده نفوذی کوه دم ، اختلاط/آمیختگی ماگمایی ، ژئوشیمی ایزوتوپی ، انکلاو میکروگرانولار ، اردستان