بررسی منشا پرتوزایی گامای طبیعی ناشی از ۲۳۸U، ۲۳۲Th و ۴۰K در معدن فیروزه نیشابور و آثار زیست محیطی آن

معدن فیروزه نیشابور در استان خراسان رضوی و ۵۵ کیلومتری شمال غرب نیشابور قرار دارد. این معدن به عنوان کانسار بزرگ مس- طلای همراه با اکسیدهای آهن از نوع مس- طلا- اورانیوم-عناصر نادر خاکی معرفی شده­­ است. تشکیل فیروزه مربوط به زون سوپرژن معدن بوده و تا عمق حدود ۸۰ متری مشاهده شده ­است. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگ ­های آتشفشانی و نفوذی حدواسط است که تحت دگرسانی قرار گرفته ­اند. ارزیابی های زمین شیمیایی، وجود عناصر پرتوزا را در منطقه نشان داده است. برای تعیین منشا و مخاطرات زیست­ محیطی مربوطه، پرتوزایی گاما و آلفای حاصل از ۲۳۸U ،۲۳۲Th و  ۴۰K در ۶۹ نقطه معدن و نواحی مجاور آن تعیین شد. بیشترین پرتوزایی گامای مرتبط با عناصر ۲۳۸U ،۲۳۲Th و  ۴۰K در انتهای تونل اصلی و منطبق بر واحد سنگی تراکیت است. بیشترین پرتوزایی گاما به ترتیب در تونل ­های معدن، منازل مسکونی، باطله ­های معدنی، تشکیلات زمین شناسی و منابع آبی اندازه ­گیری شد. بالاترین پرتوزایی گاما در منطقه مورد بررسی از پتاسیم  (۴۰K) نشات گرفته است. سنگ ­های تراکیتی، بالاترین پرتوزایی طبیعی گامای کل را دارند و به عنوان منشا اصلی پرتوزایی منطقه معرفی می­ شوند. بیماری های پنوموکونیوزیس و سیلیکوسیس در معدن کاران قدیمی گزارش شده ­است. در بین افراد بازنشسته سرطان­ های دستگاه گوارش و ریه فراوانی بیشتری دارد.

کلیدواژه ها:

فیروزه ، نیشابور ، مخاطرات زیست محیطی ، پرتوزایی