مدل سازی فرایند تهیه نقشه پتانسیل معدنی با استفاده از سامانه استنتاجگر فازی (منطقه مورد مطالعه : کانسار مس چاه فیروزه)

با توجه به گستردگی نواحی پتانسیل دار ذخیره معدنی در کشور، وجود نگرشی سامان مند برای شناسایی و تبدیل اندیس های معدنی به معادن، ضروری به نظر می رسد. تنوع مدل مفهومی ذخایر گوناگون معدنی، وجود داده های متنوع کمی و کیفی اکتشاف ذخایر معدنی و همچنین وجود نظرات کارشناسی و سلایق مختلف، فرایند تهیه نقشه پتانسیل معدنی را بسیار پیچیده می کند. تاکنون روش های مختلفی مانند همپوشانی شاخص، منطق فازی، شبکه عصبی و وزن های نشانگر برای مدل سازی این پیچیدگی به کار گرفته شده است. در فرایند اکتشاف ذخایر معدنی توجه همزمان به مدل سازی ماهیت غیر قطعی داده های اکتشافی، به کارگیری دانش کارشناسی و انعطاف پذیری روش برای انواع ذخایر معدنی در قالب سامانه ای یکپارچه، ضروری است. در مقایسه با روش های دیگر سامانه استنتاجگر فازی ویژگی های یادشده را دارد. برای بررسی این امر، در این پژوهش یک سامانه استنتاجگر فازی برای مدل سازی فرایند تهیه پتانسیل معدنی پیشنهاد و در اندیس مس چاه فیروزه پیاده سازی شد. مراحل اصلی این پژوهش شامل فازی سازی نقشه های فاکتور با استفاده از تعریف متغیرهای زبانی و توابع عضویت مناسب، ترکیب نقشه های فاکتور با کمک استنتاج فازی (به وسیله ایجاد پایگاه قوانین اگر- آنگاه فازی و به کارگیری مدل تصمیم گیری مناسب) و تهیه نقشه پتانسیل معدنی با استفاده از قطعی سازی خروجی، است. در نقشه پتانسیل معدنی تهیه شده، مناطق مستعد کانی سازی مس پورفیری، در نواحی مرکزی و با گسترش شمالی- جنوبی شناسایی شده اند. برای ارزیابی، ۲۴ گمانه اکتشافی در منطقه با نقشه پتانسیل معدنی انطباق داده می شوند. بر پایه ۴ نوع رده بندی نقشه پتانسیل معدنی، میزان تطابق برابر با ۶۴/۶۳ درصد، ۷۵درصد، ۹۵/۶۳ درصد و ۲۳/۸۰ درصد محاسبه شد. نقشه پتانسیل معدنی تهیه شده در تعیین مناطق دارای پتانسیل خیلی ضعیف، دقیق تر است و با ۵۲/۸۱ درصد از گمانه های با وضعیت خیلی ضعیف انطباق دارد. همچنین نقشه پتانسیل معدنی به دست آمده با نقشه پتانسیل معدنی تهیه شده از این منطقه به کمک عملگرهای فازی (با بهینه ترین ترکیب عملگرهای فازی) و بدون فازی سازی نقشه های ورودی مقایسه شد. نتیجه مقایسه نشان داد که نقشه پتانسیل معدنی تهیه شده با استفاده از سامانه استنتاجگر فازی، در ۴ رده بندی مورد استفاده در این پژوهش به طور میانگین ۶ درصد تطابق بیشتری با گمانه های اکتشافی دارد.

کلیدواژه ها:

نقشه پتانسیل معدنی ، GIS ، سامانه استنتاجگر فازی ، کانسار مس پورفیری ، چاه فیروزه