جستاری در قلمرو ایثار در نسبت با مقتضیات قاعده لاضرر

ایثار از نظر قرآن وسنت یکی از ارزشمند ترین موضوعات و مرتبه ی والایی از ایمان محسوب می شودو منظور از آن ترجیح دادن خواست و نیاز دیگران،بر خود و منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم شمردن است  ولو اینکه ضرر و خطر مالی و جانی در پی داشته باشد.این مقاله با استفاده از منابع اسنادی وکتابخانه ای و به روش توصیفی، تحلیلی در صدد یافتن پاسخ به این سوال می باشد، که آیا ایثار و فدا کردن خود با عموم قاعده«لاضرر»که هر گونه وارد کردن ضرر به خود و دیگران را نفی می کند، منافاتی ندارد؟ داده ها حاکی از آن است که، عده ای بر این اعتقاد هستند که ادله ی ایثار مقید به ادله وجوب حفظ نفس است؛ به این معنا که ایثار وقتی مشروع است که جان در خطر نباشد و قاعده لاضرر و عدم القای در تهلکه آنرا تخصیص می زند، در صورتی که اطلاقات ادله «نفی ضرر» شامل اضرار به نفس نمی شود و اختلافی در این موضوع وجود ندارد؛ زیرا اولا،ادله «نفی ضرر» ناظر به ضرر زدن به غیر است. پس مسئله ضرر زدن به نفس از محل بحث خارج است، و باید در جای دیگری به آن پرداخت.ثانیا، درست است که جان انسان سرمایه ارزشمندی است ولی حقایقی با ارزشتر از جان مثل ایمان به خدا، آیین اسلام ، حفظ قرآن و اهداف مقدس آن ، حفظ حیثیت و آبروی جامعه اسلامی و... داریم ، که ایثار وقربانی شدن در راه آن هلاکت نیست ، و هرگز از آن نهی نشده است. القای نفس در هلاکت مربوط به جایی است که هدفی بالاتر از جان در خطر نباشد، و الا باید جان را فدای حفظ آن هدف مقدس کرد، همان گونه که امام حسین (ع) و تمام شهیدان راه خدا این کار را کردند.

کلیدواژه ها:

ایثار ، شهید ، لاضرر ، تهلکه ، حفظ نفس