بررسی عوامل موثر بر تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه های روستایی مجموعه شهری مشهد

امروزه آگاهی از ساختار کالبدی- فضایی روستاها و عوامل موثر بر تحول این ساختار، خصوصا در پیرامون کلان شهرها ضرورت دارد و یکی از عوامل مهم تاثیرگذار در میزان موفقیت برنامه ریزان و طراحان شهری و روستایی است. ازاین رو در این تحقیق سعی شده است به شناخت و معرفی عوامل تاثیرگذار بر تحولات کالبدی-فضایی روستاهای مجموعه شهری مشهد پرداخته شود. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه ۲۸ روستای بالای ۲۰ خانوار در مجموعه شهری مشهد می باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع ۲۰۰۸۳ خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه ۳۷۷ خانوار به دست آمده این افراد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. تبیین شاخص های موثر در تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه های روستایی با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) (دیدگاه ۳۲ کارشناس) و مدل آنتروپی شانون (دیدگاه روستاییان نمونه) انجام شد. با توجه به نتایج پژوهش مشخص شد که بعد هم جواری با کلان شهر مشهد با وزن ۳۵۵۶/۰ و شاخص­های اقتصادی با وزن ۴۵۷/۰ و سیاسی– مدیریتی با وزن ۲۴۶۴/۰ بیشترین و در مقابل شاخص­های محیطی کمترین تاثیر را در تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی مجموعه شهری مشهد داشته است. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون تاثیر شاخص های موثر بر تحولات کالبدی- فضایی روستایی در محدوده حریم شهری مشهد و روستاهای نزدیک تر بیشتر بوده و به تغییر کارکردی این روستاها نیز منجر شده است.

کلیدواژه ها:

تحولات کالبدی-فضایی ، خصوصیات همسایگی ، سکونتگاه های روستایی ، عوامل درونی ، هم جواری با مشهد